Miłośnicy psychologii wiedzą, że za „ojca” psychologii naukowej uważa się niemieckiego uczonego Wilhelma Maksymiliana Wundta, który w roku 1879 założył na Uniwersytecie Lipskim pierwsze laboratorium psychologiczne. Przez mury tej pracowni badawczej przewinęły się setki studentów z całego świata, a około 200 z nich zostało doktorantami jej założyciela. Rzecz jasna, polskiego historyka nauki najbardziej interesują losy polskich uczniów Wundta, ich biografie i to, czy mieli oni wpływ na rozwój naszej psychologii tak ogromny, jak jego amerykańscy, bułgarscy czy rumuńscy uczniowie, którzy po powrocie do swoich ojczyzn zbudowali solidne fundamenty nowej nauki. Agnieszka Zdziabek-Bollmann w swojej pracy magisterskiej wymienia 32 polskich doktorantów Wundta. Nie wspomina jednak Edwina Katzen-Ellenbogena, postaci najbardziej tragicznej w gronie apostołów nowej nauki.
Postać Katzen-Ellenbogena wymyka się jednoznacznej ocenie, a refleksja nad jego życiorysem dotyka problemów ludzkiego sumienia. Edwin Władysław Katzen-Ellenbogen urodził się w roku 1882 w Stanisławowie w Galicji. Był kuzynem Ostapa Ortwina (1876–1942), znanego przedwojennego krytyka literackiego, który zajmował się problemami osobowości twórczej i promował literaturę podejmującą zagadnienia społeczno-moralne i filozoficzne.
W 1900 roku Edwin Katzen-Ellenbogen ukończył prestiżowe lwowskie Gimnazjum Franciszka Józefa. Następnie studiował przez jeden semestr filozofię na Uniwersytecie Lwowskim, po czym przeniósł się na Uniwersytet Lipski. Przez sześć semestrów uczęszczał tam na wykłady i ćwiczenia z zakresu medycyny, filozofii i psychologii. Za mistrza i przewodnika obrał sobie Wundta, w którego pracowni psychologicznej przeprowadzał eksperymenty. Tutaj zetknął się między innymi z Władysławem Witwickim, później jednym z najwybitniejszych polskich psychologów. W 1905 roku Katzen-Ellenbogen popłynął w pierwszą podróż do USA. Dzięki znajomościom swojego ojca, który pośredniczył w transakcjach między firmami europejskimi i amerykańskimi, młody Edwin miał tam wyrobione „stosunki” w doborowym towarzystwie prawników i finansjery. W listopadzie tegoż roku poślubił Marię Aurelię P., córkę bardzo znanego i zasłużonego sędziego Sądu Najwyższego (któremu współcześnie poświęcono w Internecie specjalną stronę z pięknym zdjęciem i równie imponującym życiorysem!). Z młodziutką żoną wrócił do Europy, aby dokończyć naukę.
Katzen-Ellenbogen doskonalił się w zakresie psychopatologii, psychoterapii i hipnotyzmu. Latem roku 1907, pod kierunkiem Wundta, obronił dobrze ocenioną pracę doktorską poświęconą psychofizjologicznym aspektom adaptacji wzroku do ciemności. W tym samym roku wrócił do Stanów Zjednoczonych i w Nowym Jorku uzupełnił swoje wykształcenie medyczne. W 1909 został wykładowcą psychologii klinicznej na Uniwersytecie Harvarda. Rok później jego biograficzna nota znalazła się w prestiżowym wydawnictwie „American Men in Science”. Równocześnie uzyskał obywatelstwo amerykańskie. W roku 1911 objął posadę dyrektora naukowego zamkniętego zakładu dla chorych na epilepsję w Skillman. Pracował jako psyc...
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
