Badania naukowe i poradniki „dobrego życia” zalecają nam, jak wybrać to, co najlepsze: zastanów się nad wszystkimi możliwościami; im więcej masz informacji na ich temat, tym większa szansa, że dokonasz właściwego wyboru; wynotuj mocne i słabe strony każdej z opcji; przeanalizuj uważnie, co przeważa: plusy czy minusy; wyeliminuj najgorsze opcje; jeśli ciągle masz przed sobą więcej niż jedną możliwość, spróbuj zgromadzić dodatkowe informacje, na przykład zasięgnij rady eksperta – to pozwoli ci wybrać to, co najlepsze. Wiemy, że tak podejmowane są racjonalne decyzje – niezależnie od tego, czy dotyczą one wyboru kierunku studiów, miejsca pracy albo polityka, czy też kupienia dżemu. Ale rzadko reguły te stosujemy w praktyce. Nasze decyzje bardzo często bywają więc nieprzewidywalne.
Wilson i Schooler przewrotnie dowodzą, że dzieje się tak, ponieważ za dużo myślimy! W jednym z ich eksperymentów badani oceniali różne rodzaje dżemów truskawkowych (patrz ramka). Jak wiadomo z „Seksmisji”, dżem truskawkowy przywołuje najlepsze wspomnienia z przeszłości! Okazało się, że te osoby, które zastanawiały się, dlaczego dżem im smakuje albo nie, oceniały go mniej trafnie i niezgodnie z opinią ekspertów. Dlaczego tak się stało? Zdaniem Wilsona i Schoolera badani, koncentrując się na przyczynach swoich odczuć, oparli się w ocenach na kryteriach, które – zdaniem ekspertów – były całkowicie nieistotne. A zatem przesadzili z myśleniem! Podobnie jak studenci psychologii biorący udział w innym eksperymencie Wilsona i Schoolera. Wybierali oni zajęcia fakultatywne. Ci, którzy zastanawiali się nad szczegółowymi walorami określonych kursów, decydowali się na takie, które były zdecydowanie gorzej oceniane zarówno przez kadrę naukową uniwersytetu, jak i przez studentów starszych lat. Również w tym przypadku nadmiar myślenia nie poprawił jakości decyzji!
Co ma wspólnego dżem z wyborami na przykład na prezydenta? Analizy zachowań wyborczych już dawno podważyły przekonanie, że poparcie dla polityka zależy od szczegółowej analizy jego programu politycznego czy dotychczasowych dokonań. Coraz bardziej liczą się wizerunek kandydata i sympatia, jaką on wzbudza. Według Reida Hastie i Bernadette Park, psychologów, podczas kampanii wyborczej oceny na temat polityków mogą się formować na dwa sposoby: poprzez przetwarzanie informacji na bieżąco – metoda online, lub w oparciu o dane przechowywane w pamięci.
Metoda online polega na tym, że każda porcja informacji jest bezpośrednio oceniana i włączana do ogólnej oceny polityka. Ponieważ wyborcy natychmiast integrują swoje opinie cząstkowe (np. „Lubi wypić”, „Sąsied...
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
