Plastyczność naszego zachowania jest wynikiem plastyczności mózgu polegającej na zmianach zachodzących w jego strukturze. Owa plastyczność to więcej niż odciskanie się wpływów środowiska na strukturze mózgu. Bo mózg oprócz tego, że ulega tym zmianom, nierzadko też im się przeciwstawia. Jest zatem w swoim reagowaniu elastyczny. W olbrzymiej większości przypadków plastyczność jest konieczna i korzystna dla organizmu, ale czasami bywa przyczyną patologii. Na przykład uzależnianie się od narkotyku polega na tworzeniu zmian plastycznych w mózgu i te właśnie zmiany leżą u podstaw choroby uzależnieniowej.
Plastyczność mózgu wyraża się w rozwoju jego modularnej struktury oraz wielkiej zdolności do naprawy i uzupełniania ubytków neuronalnych, co wiąże się na przykład z przejmowaniem obszarów do tej pory niezagospodarowanych. Modularność mózgu polega na tym, że pewne rejony zostają delegowane do przetwarzania szczególnych kategorii informacji. Tak na przykład określone obszary kory potylicznej służą do rozpoznawania twarzy. Ponieważ obiektywnie różnice między twarzami są bardzo niewielkie, dane wzrokowe płynące z twarzy muszą być szczególnie dokładnie obrabiane – i gdyby mózg podobnie starannie przetwarzał wszystkie bodźce, jego wydajność znacznie by spadła. Tylko obiekty przypominające twarz są rozpoznawane w tym obszarze. Ponieważ zazwyczaj osoba rozpoznawana ma głowę uniesioną do góry, jedynie obiekty prawidłowo zorientowane mogą być dalej opracowywane. Twarze ułożone inaczej trudno rozpoznać, nawet wyjątkowo charakterystyczne, a ich wyraz jest nie do odczytania. Rodzice często mówią, że ich dzieci, chociaż normalnie wyraźnie różne, są do siebie bardzo podobne, kiedy śpią. Ich twarze są wówczas ułożone poziomo i rozpatrywane bez zwracania uwagi na różniące je szczegóły.
Plastyczność daje też możliwość kompensowania strat w zakresie komórek nerwowych. Jedną z taktyk, jakie przyjmuje wtedy mózg, jest zajmowanie terenów niezagospodarowanych. Gdy braknie dopływu bodźców sensorycznych z jakiegoś obszaru, na przykład po amputacji dłoni, neurony odpowiedzialne do tej pory za przetwarzanie informacji płynących z niego zaczynają się zajmować analizą bodźców płynących z sąsiednich okolic. Tego rodzaju plastyczność czasem bywa bardzo niekorzystna dla funkcjonowania organizmu.
Neurony mogą też kompensować – przez ich zwiększony wysiłek – deficyty wynikające ze śmierci swoich kolegów. Wskutek tego takie choroby neurodegeneracyjne jak choroba Parkinsona czy Alzheimera ujawniają się dopiero wówczas, kiedy wymarło 70-80 proc. niszczonych przez nie neuronów. Chociaż w warunkach wsp...
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
