Niemądra pogoń za mądrością

Piotr Żak: – Czym jest mądrość: darem, umiejętnością?
Edward Nęcka: – Mądrość to profity czerpane z dobrych inwestycji. Te inwestycje to wysiłek włożony w zastanawianie się nad problemami, w analizę sytuacji, w refleksję nad sobą i innymi, w poszukiwanie właściwych rozwiązań. Dzięki nim człowiek dochodzi do takiego poziomu wiedzy, że inni zaczynają go uważać za mędrca.

– Czy można utożsamiać mądrość z wiedzą?
– Nie, choć nie można być mądrym, wiedząc niewiele albo nic. To, że ktoś dysponuje dużą wiedzą, jeszcze nie czyni go mądrym. Liczy się natomiast jakość tej wiedzy i to, jak ktoś ją wykorzystuje do rozwiązania problemów złożonych, niejasnych, wymagających dokonania ważnych wyborów, np. moralnych.

– Czy można być inteligentnym i głupim?
– Oczywiście. Można cieszyć się wysokim poziomem inteligencji, czyli wysoką sprawnością i szybkością przetwarzania informacji, łatwością dostrzegania abstrakcyjnych związków, ale wykorzystywać tę sprawność w sposób szkodliwy. Na przykład przestępca może wykorzystywać swoją inteligencję do zaplanowania doskonałego przestępstwa. Co więcej, jeżeli mu się to udaje, to z czasem ulega złudzeniu, że w każdych okolicznościach potrafi uniknąć kary. Jego głupota polega więc na tym, że nie potrafi dokonywać właściwych ocen i wyborów, nie potrafi trafnie przewidywać długofalowych skutków swoich czynów. Inteligentny, ale głupi może być także ten, kto nie dysponuje inteligencją społeczną, nie rozumie, co się dzieje między ludźmi, nie rozumie, jak inni go odbierają lub jak jego zachowania wpływają na otoczenie.

– Czym zatem jest głupota?
– To przede wszystkim brak umiejętności właściwej oceny zjawisk, zwłaszcza w sferze moralnej i społecznej. W szczególności chodzi o niezdolność do oceny długofalowych skutków naszych działań dla wyznawanego przez nas systemu wartości. W inn...