Stereotyp to przypisywanie identycznych cech wszystkim osobom w danej grupie, bez uwzględniania różnic między nimi, bez dostrzegania ich różnorodności, unikatowych cech osobowości, bez zwracania uwagi na umiejętności. Zazwyczaj źródłem stereotypów są nieprawdziwe lub niekompletne informacje. Stereotypy prowadzą zazwyczaj do obniżania oczekiwań wobec osób czy grup ludzi. Często też występuje zjawisko samospełniającego się proroctwa: jeśli założysz z góry, że ktoś nie potrafi sobie z czymś poradzić, to zachowujesz się tak, że nie dajesz mu możliwości wyjścia poza twoje oczekiwania. Jeden z moich kolegów twierdzi, że dziewczyny mają mniejsze zdolności informatyczne. W efekcie traktuje je inaczej niż chłopców. Jego uczniowie odnoszą spektakularne sukcesy w konkursach informatycznych.
Po jednym z takich sukcesów widziałam, jak mój kolega omawia przy komputerach z chłopcami kolejne zagadnienia z informatyki, zaś dziewczęta… oprawiają dyplomy swoich kolegów.
Obniżanie oczekiwań prawie zawsze prowadzi do obniżenia możliwości rozwoju człowieka. We wspaniałym dokumencie „Niebieskoocy”, który jest zapisem warsztatu antydyskryminacyjnego prowadzonego przez Jane Elliot, czarnoskóry mężczyzna opowiada, że kiedy jego dzieci wracają ze szkoły, on musi podnosić ich samoocenę, podtrzymywać je na duchu, zapewniać, że są wspaniałymi i mądrymi ludźmi, ponieważ w szkole ciągle dowiadują się czegoś zupełnie innego (fragment filmu znajduje się na stronie http://www.youtube.com/watch?v=WOAD2xfAxYU, trwa 9 minut 40 sekund).
Stereotypy są rodzajem drogi na skróty. Dzięki nim np. nauczyciel nie musi zastanawiać się, dlaczego Jaś nie przygotował się do lekcji, bo przecież wszyscy wiedzą, że jest leniem i wiecznie sprawia kłopoty. Tu ponownie pojawia się samospełniające się proroctwo: skoro wszyscy wiedzą, że jest leniem, to obniżam moje wymagania wobec niego, on dostosowuje się do nich i już nigdy nie dowiem się, jak bardzo się myliłam w stosunku do niego i jaką krzywdę mu wyrządziłam, wrzucając do przegródki „leń”.
Zagrożenie przez stereotyp
W wielu badaniach psychologowie pokazali, że stereotypy istnieją i w znacznym stopniu wpływają na to, jak traktujemy innych ludzi. Ciekawe jest jednak to, że ludzie bardzo często zachowują się zgodnie ze stereotypami. Amerykańscy psychologowie Joshua Aronson i Claude Steel nazwali ten efekt „zagrożeniem przez stereotyp”. Do rozwiązania trudnego testu językowego badacze zaprosili czarnych i białych studentów Uniwersytetu Stanforda, których podzielili losowo na dwie grupy. Jedną z nich poinformowali, że celem testu jest pomiar in...
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
