Najpierw zahipnotyzował Rosjan, a potem Polaków. Dwadzieścia lat temu jego telewizyjne seanse hipnozy biły rekordy popularności, gromadząc przed ekranami miliony widzów. Adin, dwa, tri... – kto nie pamięta sennego głosu Anatolija Michajłowicza Kaszpirowskiego, rosyjskiego psychiatry i psychoterapeuty... Ci, którzy ulegli jego wpływowi, twierdzili, że hipnotyzer wyleczył ich z dolegliwości, z którymi lekarze nie dawali sobie rady. Jedni przekonywali, że po obejrzeniu programów Kaszpirowskiego alkoholicy zrywali z nałogiem, otyli tracili na wadze, a łysiejący odzyskiwali włosy. Inni zaś wypominali niebotyczne stawki, jakie telewizja płaciła za „cudowne” seanse, a rosyjskiego hipnotyzera uważali za hochsztaplera. Do dziś Kaszpirowski budzi wiele kontrowersji, podobnie jak metoda, którą stosował...
POLECAMY
Ani sen, ani trans
Sam grecki bóg snu, Hipnos, udzielił hipnozie swojego imienia, ale poza tym hipnoza nie ma wiele ze snem wspólnego, choć obserwatorom może go przypominać – tym bardziej że bez „wybudzenia” stan osoby hipnotyzowanej naturalnie zmienia się w sen. Hipnoza nie jest również tajemniczym stanem transowym, w którym traci się nad sobą kontrolę. Zjawisko to związane jest ze szczególną właściwością ludzi poddających się hipnozie oraz charakterystycznym wzorcem pracy ich mózgów w trakcie procedury hipnotycznej – jej powodzenie zależy przede wszystkim od podatności osoby hipnotyzowanej na sugestię. Każdy może być hipnotyzerem, nie każdy natomiast może zostać zahipnotyzowany! W czasie hipnozy sugeruje się zmiany w doświadczaniu wrażeń w myślach i zachowaniach. Na takie sugestie są podatni ludzie, którzy potrafią całkowicie poświęcić się danej czynności. Podatność na sugestię jest cechą trwałą (nie zmienia się w ciągu życia) i wiąże się z innymi cechami, jak np. wyobrażeniowe zaangażowanie (zdolność do całkowitego „zatopienia się” w tym, co robimy) i fantazyjność (częste oddawanie się marzeniom i fantazjom). Naukowcy z Uniwersytetu Stanforda stworzyli skalę podatności na hipnozę, zawierającą się w przedziale od 0 do 12 (0 – całkowity brak podatności, 12 – maksymalna podatność). Z ich badań wynika, że większość ludzi osiąga wyniki między 3 a 7, a więc świadczące o małej i średniej podatności. W zdecydowanej mniejszości są zarówno osoby kompletnie niepodatne, jak i całkowicie podatne na hipnozę. Absolutny brak podatności na sugestię zaobserwowano u 4 procent badanych, ale osoby maksymalnie podatne na hipnozę też stanowiły zdecydowaną mniejszość. Jakie są mózgowe podstawy tej cechy?
Naukowcy szukają ich od co najmniej kilkudziesięciu lat, jednak dotychczasowe badania nie przyniosły jednoznacznych i zadowalających wyników. Najwięcej charakterystycznych i powtarzalnych wzorców aktywności wykryto przy użyciu elektroencefalografu (EEG), na podstawie którego stwierdzano rozkład fal częstotliwości generowanych przez skupiska komórek nerwowych określonych obszarów móz[-]gu (wskazanych nieprecyzyjnie, ponieważ EEG nie jest najlepszą metodą pomiaru jeśli chodzi o lokalizację przestrzenną). Okazuje się, że osoby bardziej podatne na hipnozę charakteryzują się zwiększonym udziałem fal theta (fal wolnych, o zakresie 4–8 Hz) w warunkach zwykłego dziennego czuwania niż osoby mniej podatne. Zmiany te dotyczą zwłaszcza górnego zakresu theta (5,5–7,5 Hz) generowanych w obszarach czołowych i ciemieniowych mózgu. Co ciekawe, u ludzi bardziej podatnych na hipnozę stwierdzono też ogólnie większy udział w zapisie wysokich fal theta, wysokich alfa (11,5–13,5 Hz) oraz beta (16,5–25 Hz) w prawej półkuli mózgu. Półkula ta w znacznym stopniu odpowiada za funkcje przestrzenne i wyobrażeniowe.
Jednak nawet mniej podatna na sugestię osoba może – przy dużej chęci współpracy, samodyscyplinie i odpowiednich, komfortowych warunkach – zostać zahipnotyzowana. W trakcie procedury hipnotyzer podaje określony zestaw instrukcji, który zasadniczo dotyka dwóch aspektów funkcjonowania: energetycznego oraz uwagowego. Hipnozę można tym samym dokładniej określić jako zdolność do należytego, zgodnego z sugestiami odprężenia się oraz specyficznego przestawienia swojego systemu odbierania bodźców. Z tymi dwoma aspektami związane są określone wzorce zmian ak...
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
