Kilkumiesięczny już udział polskiego wojska w misji stabilizacyjnej w Iraku skłania do refleksji nad psychologicznymi konsekwencjami tej służby dla samych żołnierzy oraz ich rodzin. Wielu żołnierzy zapewne traktuje ten pobyt jako swego rodzaju wyróżnienie, kolejne wyzwanie i interesujące doświadczenie. Jednak specyficzne wymagania służby w warunkach wojny i narażenie na różnego rodzaju czynniki wywołujące stres (tzw. stresory) mogą negatywnie wpływać na psychikę żołnierzy.
Zanim przyjrzymy się psychologicznym konsekwencjom udziału w takich misjach, jak iracka, musimy sobie uświadomić pewną podstawową rzecz: otóż każdy żołnierz jest narażony na zagrożenie życia – bez względu na to, czy bezpośrednio uczestniczy w działaniach wojennych, czy tylko je obserwuje. Poza tym każda wojna jest niepowtarzalna, dlatego niemal nie można przewidzieć i wyeliminować wszystkich zagrażających sytuacji. Kwestie te mają kluczowe znaczenie dla rozważań nad wpływem wojennej służby na psychikę żołnierzy, bowiem każdy z nich może przejawiać odmienne rodzaje psychologicznych problemów.
Szczególnie ważny jest moment pojawienia się i czas trwania reakcji psychologicznych będących skutkiem kontaktu z silnie stresującym zdarzeniem. Reakcje te mogą być natychmiastowe, ostre lub chroniczne i odzwierciedlają proces adaptacji do skrajnie stresujących warunków służby. Natychmiastowa reakcja psychologiczna może pojawić się już w trakcie działań zbrojnych (np. bitwa czy potyczka ogniowa) albo innych silnie stresujących zdarzeń w strefie wojny (np. kontakt z cierpiącymi osobami cywilnymi, wszechobecne zniszczenia wojenne, wi-dok zabitych ludzi, molestowanie seksualne). Upośledza ona funkcjonowanie żołnierza, bowiem towarzyszą jej między innymi przerażenie, frustracja, poczucie bezsilności i winy, poczucie zagrożenia utraty życia oraz reakcje fizjologiczne (np. silne pocenie się, dreszcze i kołatanie serca). Ten sposób reagowania psychologowie określają mianem „reakcji na stres związanej ze strefą wojny” (war-zone stress response). Co prawda częściej stosuje się termin „reakcja na stres związany z walką” (combat stress response), ale nie jest on najlepszy – sugeruje bowiem, że tę traumatyczną reakcję wywołuje tylko udział w bezpośredniej walce.
Polscy żołnierze służący w Iraku przeszli i nadal przechodzą różnego rodzaju szkolenia mające jak najlepiej przygotować ich do wymagań tej specyficznej operacji. Jednak mimo treningu służba w warunkach działań wojennych prowadzi do wyczerpania fizycznego i emocjonalnego. Znaczna intensywność stresorów związanych z działaniami wojennymi może silnie obciążać psychikę żołnierzy, a skutki ekspozycji na traumatyczne zdarzenia często są głębokie i dotykają różnych obszarów funkcjonowania biologicznego, psychologicznego...
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
