Pojęcie stymulowania rozwoju w obszarze edukacyjnym, wychowawczym i medycznym z reguły pojawia się w kontekście wskazującym na potrzebę czy wręcz konieczność podjęcia dodatkowych działań z zewnątrz, mających wpływ na rozwój całościowy lub jego określone obszary. Próbując określić grupy, wobec których podejmowane są aktywności stymulujące rozwój, możemy wyodrębnić trzy zbiorowości o wspólnych charakterystykach.
Dzieci zaniedbane i z deficytami
Pierwszą z nich będą dzieci, których poziom rozwoju odbiega od oczekiwanej dla wieku normy w zakresie różnorodnych kompetencji. Powodem mogą być deficyty rozwojowe, zaniedbania środowiskowe czy stany chorobowe. Zewnętrzne oddziaływania skierowane na rozwój tej grupy można nazwać wspomaganiem. Polega ono na umożliwieniu lub polepszeniu samodzielnego rozwiązywania problemów. Formy, w jakich występuje wspomaganie rozwoju, związane są z korygowaniem wzorów niewłaściwych zachowań lub przywracaniem utraconych prawidłowych funkcji. Ma ono często postać interwencji, rozumianej jako przerwanie, zahamowanie lub modyfikacja istniejącego stanu nieprzystosowania. Interwencja edukacyjna ingeruje w rzeczywistość indywidualną oraz społeczną.
Istnieją różne formy wspomagania rozwoju. I tak:
– psychokorekcja stara się drogą wychowania i terapii usuwać zakłócenia w sferze rozwoju psychicznego;
– psychoterapia jest procesem leczącym lub minimalizującym różnego rodzaju zaburzenia psychiczne;
– reedukacja, to wspomaganie zaburzonego rozwoju, ponowne nauczanie tych umiejętności, które zostały utracone lub wskazywanie nowych, bardziej przystosowawczych form zachowania;
– rehabilitacja i rewalidacja dotyczą pomocy w rozwoju osób z czasową lub trwałą utratą zdrowia. Rehabilitacja rozumiana jest jako przystosowanie do normalnego życia w społeczeństwie po doznaniu uszczerbku na zdrowiu. W przypadku rewalidacji mówimy o przywracaniu sprawności osobom osłabionym chorobą, urazem lub trwałym defektem.
Dzieci „w normie”
Drugą grupą, wobec której podejmowane są działania wpływające na rozwój, są dzieci rozwijające się prawidłowo, prezentujące poziom wiedzy i umiejętności oczekiwany dla ich wieku. Cel owych działań – skierowanych na potęgowanie cech, wzmacnianie i rozwijanie zasobów – realizowany jest poprzez procesy stymulowania i promowania niezaburzonego potencjału jednostki, z równoczesnym powstrzymywaniem zagrożeń tego dobrostanu. Powstrzymywanie zagrożeń wiąże się z edukacją, wychowaniem, profilaktyką oraz interwencją. Profilaktyka jest kształtowaniem i utrwalaniem zachowań prowadzących do zdrowia jednostki. Jej zadaniem jest propagowanie akceptowanych społecznie wzorców prawidłowego stylu życia oraz wskazywanie na wartość zdrowia w wymiarze indywidualnym i zbiorowym. Profilaktyka łączy się z promocją – kształtowaniem nawyków prawidłowego funkcjonowania, oraz z prewencją, czyli zapobieganiem możliwości wystąpienia zaburzeń w zakresie rozwoju somatycznego, psychicznego i społecznego człowieka.
Według prof. B. Śliwerskiego, wychowanie polega na oddziaływaniu na osobowość dziecka w celu wyzwalania i kształtowania pożądanych stanów oraz na prowadzeniu podopiecznych w kierunku samokształcenia i samorealizacji w procesie dialogu i wymiany ról. Stymulacja rozwoju tej grupy dzieci nie usuwa istniejącego stanu, lecz pobudza procesy życiowe. Chodzi tu o doskonalenie warunków optymalnego rozwoju dziecka, a co za tym idzie – polepszanie i usprawnianie jego kompetencji. Stimulare (z łac.) oznacza pobudzać, popędzać, a nie przyspieszać. Zgodnie ze źródłosłowem, działanie stymulujące rozwój dziecka doskonali istniejący potencjał. Według Jeana Piageta, czynność stymulowana, aby została utrwalona, powinna wiązać się z proc...
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
