Uczenie się interesowało ludzi na długo przed pojawieniem się psychologii jako nauki. Już filozofowie starożytnej Grecji zastanawiali się, jak nauczać i uczyć się, szukali sposobów ćwiczenia pamięci.
W języku codziennym przez uczenie się rozumiemy podejmowanie pewnych czynności po to, aby zdobyć nowe umiejętności czy treści. Definicja podawana przez psychologów różni się od tej potocznej. Przede wszystkim zwracają oni uwagę na fakt, że uczenie się jest procesem.
W pracy Człowiek jako wychowawca i nauczyciel prof. Ziemowit Włodarski uznaje uczenie za „proces niezwykle ważny i występujący u człowieka (a także u zwierząt) zupełnie powszechnie. Prowadzi do zmian w zachowaniu jednostki, zmian opartych na jej indywidualnym doświadczeniu”. W II wydaniu Wprowadzenia do psychologii, przygotowanym wspólnie z Anną Matczak, profesor poszerza to rozumienie: „Termin «uczenie się» bywa używany zarówno na oznaczenie procesu, jak i czynności. O czynności mówimy wówczas, gdy ktoś podejmuje jakieś działanie, by coś sobie przyswoić. (...) w tym znaczeniu jest używany termin «uczenie się» w języku potocznym; tak również zazwyczaj rozumieją ten termin nauczyciele. (...) Psycholodzy określenia tego używają często w innym znaczeniu. Mają na uwadze proces, w wyniku którego zachodzą w jednostce zmiany w zachowaniu na podstawie jej doświadczenia indywidualnego”.
Część autorów zwraca też uwagę na zależność podawanej definicji od ogólniejszych poglądów teoretycznych. Np. Myron H. Dembo pisze w Stosowanej psychologii wychowawczej: „Behawiorystyczne teorie uczenia się traktują je jako proces, za którego pośrednictwem następuje modyfikowanie czy zmiana zachowania dzięki doświadczeniu lub ćwiczeniu. Poznawcze teorie uczenia się kładą nacisk na zdobywanie czy budowanie wiedzy oraz sposoby jej organizowania i wiązania, pozwalające na wydobywanie jej z pamięci”.
Podejścia z różnych stron
A jak rozumieją pojęcie uczenia się najbardziej zainteresowani, czyli nauczyciele i uczniowie? Odpowiedzi dostarczają te badania, w których naukowcy zarówno pytali wprost o definicję uczenia się, jak i analizowali sposoby przetwarzania informacji w tym procesie. Na tej podstawie wyróżnili dwa główne podejścia. Pierwsze nazwali reprodukcyjnym (powierzchniowym), drugie – przetwarzającym (głębokim). Na czym one polegają? W podejściu reprodukcyjnym uczenie się jest postrzegane jako proces prowadzący do nabywania wiedzy poprzez gromadzenie informacji takimi, jakie są, bez ich pogłębionego przetworzenia i zrozumienia.
Można go porównać do napełniania pojemnika różnymi elementami w sposób mniej lub bardziej uporządkowany. Nabywanie wiedzy przybiera różne postacie. Najprostsza polega na gromadzeniu informacji po to, żeby mieć ich jak najwięcej, czyli zapełnić pojemnik. Inna...
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
