Jak nie przenosić własnych lęków na dzieci i wspierać ich rozwój?

Rodzice, którzy nie potrafią poradzić sobie ze swoimi lękami, zaczynają traktować dziecko przedmiotowo – sterować nim i manipulować, by samemu mniej się bać. Taka lękowa postawa może prowadzić do poważnych konsekwencji w rozwoju dziecka. 

Lęk rodzica a powstawanie „fałszywego Ja” u dziecka
Lęk rodzica może prowadzić do powstania „fałszywego Ja” u dziecka. „Fałszywe Ja” to pojęcie wprowadzone przez psychoanalityka Donalda Winnicotta, odnoszące się do sytuacji, w której dziecko rozwija swoją osobowość zgodnie z oczekiwaniami i lękami rodzica, zamiast według swoich własnych potrzeb i pragnień. Proces ten może przebiegać w następujący sposób:

1. Brak przestrzeni na indywidual­ność – lęk rodzica może prowadzić do nadmiernej kontroli i ingerencji w życie dziecka, co sprawia, że nie ma ono możliwości rozwijania swojej autonomii i odkrywania własnych zainteresowań oraz talentów.
2. Przekonanie o swojej słabości – dzieci, które nie mają okazji do samodzielnych działań, nie uczą się podejmowania decyzji i radzenia sobie w trudnych sytuacjach. Nie nabierają przekonania o swojej sprawczości i sile. Niszczy to ich pewność siebie i odwagę do działania w swoim życiu, do sięgania po marzenia. 
3. Zniszczenie autentyczności – rodzice, którzy kierują się lękiem, często nieświadomie wzbudzają w dziecku poczucie winy, kiedy nie postępuje ono zgodnie z ich oczekiwaniami. Dziecko, chcąc sprostać tym oczekiwaniom i ukoić lęk rodzica, zaczyna tłumić swoje emocje i potrzeby. Przestaje reagować autentycznie i spontanicznie, zamieniając się w „pajacyka” pragnącego zadowolić rodzica.
4. Rozwój „fałszywego Ja” – w dłuższej perspektywie dziecko traci kontakt ze swoją autentyczną tożsamością. Staje się kimś, kto spełnia oczekiwania innych, a nie sobą.

Świadomość rodzica jako kluczowy element

Najważniejszym aspektem w zdrowym podejściu do rodzicielstwa jest świadomość rodzica. Rodzice powinni mieć wgląd w siebie, być świadomi swoich myśli, przeżyć, wyborów. To kluczowe, aby nie przenosić swoich obaw na dziecko i nie sterować nim w taki sposób, aby regulowało trudne emocje dorosłych.

1. Akceptacja własnych lęków – rodzic musi znać swoje lęki, rozumieć, skąd one pochodzą, nazywać je. Lęk najczęściej jest nieświadomy. Ukrywany przed świadomością ma niestety bardzo duży wpływ na nasze wybory i podejmowane działania. Kiedy nauczymy się zatrzymywać i poddawać swoje decyzje autorefleksji, mamy szansę go odkryć. W dociekaniu przyczyn naszego zachowania warto zastosować na przykład metodę ladderingu...