Nasza pamięć nie zawsze działa tak, jak byśmy chcieli. Skargi na funkcjonowanie pamięci są powszechne. Narzekają osoby starsze (wiadomo: z wiekiem pamięć pogarsza się...), narzekają uczniowie i studenci (jakie te programy nauczania są przeciążone, ileż to trzeba zapamiętać!), narzekają osoby pracujące (współczesny świat produkuje przecież coraz więcej informacji). Co więc można zrobić, aby pamięć działała lepiej? Wbrew obietnicom autorów różnych poradników czy kursów superpamięci, nie ma prostych recept gwarantujących natychmiastowy sukces, co nie znaczy, że nie ma ich wcale. Jednak aby usprawniać, najpierw trzeba wiedzieć, co chcemy udoskonalić.
Czym zatem jest pamięć? Pamięć bywa określana jako właściwość czy umiejętność, dzięki której możemy gromadzić i wykorzystywać informacje. Ale pamięć można także opisać jako proces składający się z zapamiętywania, przechowywania, przypominania i zapominania. Czyli pamięć to powstawanie, utrzymywanie i odnajdywanie śladów pamięciowych w mózgu. Pamięć jest w rzeczywistości jedna, chociaż zarówno w języku potocznym, jak i w psychologii mówimy o różnych rodzajach pamięci. Na przykład wyróżniamy pamięć wzrokową i słuchową, mechaniczną i logiczną, mimowolną i dowolną... Ale są to tylko różne przejawy jednej i tej samej właściwości.
Zrozum znaczenie
Aby zapamiętać jakąś informację, powinniśmy mieć z nią świadomy kontakt. Jednak w każdej chwili dociera do nas ogromna liczba danych z zewnątrz i z własnego organizmu. Nasz układ poznawczy nie jest w stanie ich wszystkich odebrać i przetworzyć, musi więc dokonywać selekcji, wybrać informacje ważne i odrzucić mało istotne. Samo dostrzeżenie informacji, zwrócenie na nią uwagi nie wystarcza zazwyczaj do jej zapamiętania. Musi ona zostać przetworzona, zakodowana w postać, która zostanie przekazana do pamięci długotrwałej. Również na tym etapie dochodzi do selekcji informacji i jedynie część z nich zostaje trwale zapamiętana. Niektórzy psychologowie uważają, że to, co raz trafiło do pamięci pozostaje w niej na zawsze, a niemożność przypomnienia wynika z braku odpowiednich wskazówek dla poszukiwań pamięciowych. Brzmi to optymistycznie, a równocześnie stanowi sugestię, że przypominanie to słabe ogniwo pamięci i na nim warto skupić się przy jej usprawnianiu. Jednak takie podejście może być zawodne. Wszystkie fazy procesów pamięciowych są ważne i wszystkie możemy, a nawet powinniśmy, usprawniać. Ale jak to robić?
Obudź emocje
Niewiele nowego wymyślono od czasów starożytnych. Współczesne badania psychologiczne potwierdziły większość podawanych wówczas wskazówek. Na pewno to, co jest dla kogoś interesujące, zostanie zapamiętane bez wysiłku i trwale, a ponadto będzie łatwe do przypomnienia. Czy chłopiec interesujący się piłką nożną wkłada dużo wysiłku w zapamiętanie składu drużyny, której kibicuje? Ten efekt wiąże się ze znaczeniem emocjonalnym informacji. Struktury mózgowe odpowiedzialne za pamięć mają związki ze strukturami zarządzającymi emocjami. Nic dziwnego, że emocje (byle nie za silne) są dla pamięci korzystne. To, co jest dla organizmu ważne – budzi emocje, powinno więc być lepiej pamiętane. Łatwo zapamiętujemy i tr...
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
