Horror z honoru

Wstęp

Dla Araba mężczyzna to przede wszystkim człowiek honoru. Honor wymaga, by Arab dbał o rodzinę i zapewnił jej utrzymanie. Honor każe mu zabić kobietę ze swojej rodziny, bo zachowała się niemoralnie. Na przykład została zgwałcona...

W krajach arabskich mężczyźni i kobiety to dwa odrębne, rządzące się różnymi prawami światy, choć są ze sobą ściśle związane, splecione w śmiertelnej czasem relacji. Kultura arabska charakteryzuje się niskim egalitaryzmem płciowym (Gender Equality). Oznacza to, że  zarówno w życiu społecznym, jak i rodzinnym występują duże różnice między kobietami i mężczyznami. Ściśle określone jest to, co przystoi kobiecie, co mężczyźnie. Dlaczego tak jest? Wynika to z wielowiekowej tradycji. Tradycji wyznaczonej zasadami islamu i patriarchalnym, plemiennym, koczowniczym stylem życia. Jedna z sur Koranu – świętej księgi islamu, mówi jasno: „Mężczyźni stoją nad kobietami ze względu na to, że Bóg dał wyższość jednym nad drugimi i ze względu na to, że oni rozdają ze swojego majątku” (sura IV, 34). Nic dziwnego, że Arabowie określają swą męskość i realizują ją często w swoistej opozycji do kruchej kobiecości. A z racji finansowego utrzymywania rodziny, mają uprzywilejowaną społecznie pozycję.

Dzieci już od najwcześniejszych lat uczą się tego, co powinien mężczyzna, a co kobieta. Na przykład mężczyzna powinien być nieugięty, twardy, odpowiedzialny, a kobieta opiekuńcza, delikatna, wierna. Z badań psychologów Debory L. Best z Wake Forest University i Johna E. Williamsa z Georgia State University, dotyczących stereotypów płciowych wynika, że dzieci arabskie znacznie szybciej niż dzieci w innych krajach potrafią odróżniać cechy opisujące kobietę i mężczyznę oraz silniej dążą do nabywania cech przypisanych własnej płci.

W roli patriarchy


Ślady plemiennej kultury beduińskiej widoczne są w silnych więzach łączących duże, wielopokoleniowe, patriarchalne rodziny i klany arabskie. Dla Arabów rodzina jest najwyższą wartością życiową. Daje poczucie bezpieczeństwa i wsparcia, ale zarazem stawia wysokie wymagania. Mężczyzna arabski musi sprostać roli patriarchy. Jak podaje Ewa Machut-Mendecka w Obliczach współczesnego islamu, tradycja arabska wymaga od mężczyzny dużej odpowiedzialności za rodzinę: „Od dawien dawna w rodzinie [muzułmańskiej – przyp. A.N.] dominował mężczyzna, kierował życiem kobiety zależnej od ojca, braci, a później męża”. Kobietę ceni się za to, że ma zostać matką i urodzić synów. Natomiast mężczyzna powinien zapewnić rodzinie materialny byt. Wydawać się może, że jest to obowiązkiem każdego mężczyzny. Jednakże w przypadku Arabów – muzułmanów nie chodzi tylko o społeczną rolę „żywiciela rodziny”, którą można dzielić z partnerką życiową. Utrzymanie rodziny jest dla Araba prawdziwym religijnym obowiązkiem, z którego mężczyzna musi się wywiązywać i jest z tego rozliczany.
Aby poznać, jak pojmują swoją męskość, przeprowadziłam pięć zogniskowanych wywiadów grupowych (tzw. focus group) z kilkudziesięcioma Arabami przebywającymi od kilku lat w Polsce. Pochodzili oni głównie z krajów Maghrebu (Egipt, Libia, Algieria i Maroko). Przyjechali na studia do Polski i większość z nich postanowiła zostać tu na dłużej. Część z nich związała się z Polkami, a część przywiozła małżonki ze swych ojczystych krajów. Pracują w różnych zawodach: najwięcej wśród nich jest lekarzy, inżynierów i nauczycieli (języka obcego). Pytałam, jak w ich rodzimych krajach kształtuje się poczucie męskości, jakie cechy, ich zdaniem, wyróżniają Arabów spośród innych kultur.

Badani podają, że główną cechą mężczyzny jest poczucie honoru. Ten honor mężczyzna realizuje głównie poprzez dbałość o własną rodzinę. Jak mówi jeden z badanych, Libijczyk, lat 45, nauczyciel: „W naszej tradycji honor rozumie się nieco inaczej niż w Europi...

Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.



 

Przypisy

    POZNAJ PUBLIKACJE Z NASZEJ KSIĘGARNI