Dorota Krzemionka-Brózda: – Zarzut, że nie jesteśmy zbyt inteligentni, rani bardziej niż posądzenie o brak jakiejkolwiek innej cechy. Dlaczego inteligencja jest tak ważna w samoocenie i w ocenie innych ludzi?
Edward Nęcka: – Można powiedzieć, że dzięki inteligencji staliśmy się ludźmi. Sukces ewolucyjny naszego gatunku dokonał się dzięki inteligencji, a nie dzięki ostrym pazurom bądź rączemu biegowi. Nie odmawiam inteligencji kotom czy antylopom. Ale to nie dzięki niej przystosowały się i zasiedliły określone nisze ekologiczne.
– Czym jest inteligencja?
– Najkrócej mówiąc, jest sprawnością myślenia, przewidywania, dostrzegania związków, abstrakcyjnego rozumowania.
– Czy ludzie inteligentni są lepiej przystosowani?
– Inteligencja zdecydowanie pomaga w przystosowaniu. Oczywiście zależy, jak rozumieć przystosowanie. Można przyjąć kryterium sukcesu ekonomicznego. W Stanach wyliczono, że każdy punkt ilorazu inteligencji wart jest około 186 dolarów. Czyli ktoś, kto ma iloraz inteligencji na przykład 121, zarabia rocznie o 186 dolarów więcej niż ktoś z ilorazem 120. Oczywiście wyzerowano inne zmienne, takie jak środowisko lub wykształcenie.
– Sądzi Pan, że w polskich warunkach ujawniłaby się podobna zależność?
– Sądzę, że tak. Być może inne byłyby kryteria sukcesu, na przykład pozycja społeczna, rodzaj wykonywanej pracy. Inteligencja ma olbrzymie znaczenie dla sukcesu życiowego, również materialnego, dla powodzenia w pracy, awansu zawodowego. W dyskusjach na temat roli inteligencji w życiu społecznym często nie uwzględnia się, że inteligencja jest cechą o dużym zakresie zmienności, od 20 punktów w skali ilorazu inteligencji do 200. A w badaniach zazwyczaj bierze się pod uwagę pracowników firmy, studentów lub osoby, które ukończyły studia, a więc takie, które muszą mieć iloraz inteligencji co najmniej 100. W wąskim obszarze między 110 i 130 nie jesteśmy w stanie uchwycić wpływu inteligencji, ponieważ badamy mało zróżnicowane grono osób.
– Czy testy inteligencji pozwalają przewidywać późniejsze sukcesy uczniów?
– W tym zakresie najlepiej sprawdzają się na poziomie szkoły podstawowej. Potem, im wyższy szczebel edukacji, tym mniejsze jest znaczenie testów inteligencji dla przewidywania sukcesów w nauce. Ostatecznie ta zależność całkiem zanika. Dzieje się tak, ponieważ przechodzenie na kolejne etapy edukacji wymaga coraz wyższego ilorazu inteligencji. Na przykład bardzo rzadko się zdarza, żeby ktoś nie ukończył studiów doktoranckich z powodu zbyt niskiej inteligencji. Jeśli odpada wcześniej, to z zupełnie innych przyczyn. Podobnie jest, jeśli chodzi o wysokie stanowiska. Tylko inteligentni ludzie mogą się na nich znaleźć. Tak więc w grupach, o których mówimy, nie ma sensu badanie zależności między ilorazem inteligencji a osiąganiem sukcesów. U takich osób pozio...
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
