Gdy zastanawiamy się nad sytuacją szkolną dziecka, zazwyczaj myślimy o trzech jej elementach: właściwościach dziecka, właściwościach środowiska szkolnego oraz właściwościach nauczyciela. Uważamy, że jeżeli dziecko ma odpowiednie właściwości, to nauka w szkole nie powinna być dla niego problemem. Takie myślenie stawia jednak pod znakiem zapytania znaczenie nauczyciela. Jeśli bowiem dziecko będzie miało umiejętności społeczne, emocjonalne i poznawcze wystarczające, aby poradzić sobie z sytuacją szkolną, to po co mu nauczyciel?
O szkole trzeba myśleć inaczej. Szkoła jest szkołą tylko wtedy, kiedy stawia przed dzieckiem zadania przekraczające jego możliwości, a więc kiedy jest źródłem trudności. To dzięki radzeniu sobie z nimi dziecko się rozwija. Aby jednak konfrontacja właściwości ucznia i wymagań sytuacji szkolnej nie doprowadziła do jego przeciążenia, potrzebny jest nauczyciel, który rozsądnie dozuje poziom trudności.
W nieustannym napięciu
Na każdym etapie rozwoju konieczny jest optymalny poziom pobudzenia. Dla każdego oznacza to co innego. Jedne dzieci nie radzą sobie nawet ze stosunkowo prostymi zadaniami, inne mogą udźwignąć bardzo duże obciążenia. Dostosowana do indywidualnych możliwości zadaniowość sytuacji motywuje do wysiłku. Dziecko aktywnie szuka rozwiązania problemu, a przez to uczy się nowych treści, opanowuje nowe umiejętności czy kształtuje nowe postawy. Z kolei dzięki ich opanowaniu samo nabiera nowych właściwości. Jeśli jednak poziom pobudzenia jest zbyt duży lub zbyt mały, zadanie przestaje pełnić funkcję motywującą. Sytuacji szkolnej towarzyszy więc nieustanne napięcie między aktualnymi właściwościami dziecka i zadaniami, które są mu stawiane.
Konieczne jest dostosowanie zarówno zadania, jak i formy nauczania do posiadanych przez dziecko właściwości. Z każdym etapem rozwoju wiążą się określone aktywności, w toku których dziecko przezwycięża własne ograniczenia. Można obrazowo powiedzieć, że kiedy dziecko pokonuje jakąś barierę rozwojową, staje się o głowę wyższe od siebie samego w innych dziedzinach aktywności, właściwych dla jego wieku. Tak na przykład dziecko w wieku przedszkolnym w zabawie odgrywa prz...
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
