Dorastanie jest chyba najtrudniejszym okresem w rozwoju dzieci. Doświadczają one głębokich przemian psychicznych i biologicznych, którym towarzyszą liczne kryzysy. Młodzi ludzie szczególnie potrzebują wtedy wsparcia ze strony dorosłych – rodziców, wychowawców, nauczycieli. Jeśli pomocy nie otrzymają, kryzys może tak przybrać na sile, że doprowadzi do podjęcia prób samobójczych. W ostatnich kilku latach samobójstwa oraz próby samobójcze dzieci i młodzieży stały się w Polsce poważnym problemem. Wiele osób, także na łamach „Psychologii w Szkole” (nr 4/2004), zajmowało się tą tematyką.
Nieznani znani
Na co dzień myślimy, że znamy swoich uczniów. Wiemy, na co ich stać, jacy są, czego się można po nich spodziewać. Zdarzają się jednak sytuacje, które burzą naszą pewność. Okazuje się wtedy, że ten pewny siebie, a nawet arogancki, Wojtek z III d jest zagubionym wyrośniętym dzieciakiem. A Iza, której się wszyscy boją, płacze po kątach. Nagle spada maska nadmiernej pewności siebie i arogancji.
Jeśli w rodzinie lub w szkole młodzi ludzie nie znajdują potrzebnych im emocji i uczuć, zaczynają szukać ich w innych środowiskach. Gdy i tam ich nie odnajdą, mogą pojawić się myśli samobójcze. Zazwyczaj jednak, zanim ktoś podejmie próbę urzeczywistnienia ich, wysyła różne sygnały, które są specyficznym wołaniem o pomoc. Mogą np. pisać w zeszytach czy na kartkach krótkie teksty lub listy (bez adresata), obrazujące swoje fantazje samobójcze. To ukryta prośba do nauczyciela, by okazał zainteresowanie, by się pochylił i potraktował te zapiski bardzo poważnie. 16-letnia Dominika napisała: Patrzę w dal i ciągle za kimś, a może za czymś tęsknię. Czuję, że ten świat jest dla mnie za mały. Nie mieszczę się, duszę się w nim. To okropne...
Nie chcę by znowu ogarniało mnie uczucie osamotnienia. Ciągle jestem sama, choć wokół tyle ludzi. Boję się, że nie starczy mi sił, by to życie udźwignąć, bo wszystko co mnie otacza jest takie beznadziejnie ciężkie, a ja mam samotnie z tym walczyć. Nie mam już siły. Tak bardzo ciężko podnieść się z samego dołu. Nie chcę przeżywać tego znowu, a to oznacza tylko jedno...
15-letnia Ula tak opisała swoje myśli: Znowu mam porąbane myśli, które bardzo mnie męczą. Dlaczego moje życie jest takie porąbane!! Nie mogę już tak dłużej. Chciałabym ODEJŚĆ, nie istnieć. Ja już nie mogę poradzić sobie sama ze sobą. Już nawet nie wiem, na czym mi zależy, co bym chciała. Czuję się bardzo samotna, niekochana i bardzo NIEPOTRZEBNA. Piep... to życie i chyba nikt nie jest w stanie mi pomóc... Ciągle myślę, że dla mnie to życie nie było pisane, jestem tu przez pomyłkę. Jestem POMYŁKĄ.
Samotne i bezradne
Kilka tygodni temu poprosiłem 25 uczennic gimnazjum o wypełnienie przygotowanej przeze mnie ankiety. Na pytanie „Czy myślałaś kiedyś o odebraniu sobie życia?”, tylko 8 proc. ankietowanych udzieliło odpowiedzi negatywnej. Wśród uczennic, które potwierdziły pojawianie się myśli samobójczych, 17 proc. raz pomyślało o odebraniu sobie życia, 57 proc. myślało o tym kilkakrotnie, zaś 13 proc. informowało o wręcz natręctwie takich myśli. Aż 52 proc. ankietowanych nigdy z nikim o tym nie rozmawiało. W grupie, która podjęła rozmowy na ten temat, 36 proc. rozmawiało z matkami, a po 18 proc. z koleżanką, przyjaciółką lub pedagogiem szkolnym.
Tylko 9 proc. zwierzyło się psychologowi szkolnemu. Nasuwa się pytanie: dlaczego w grupie osób godnych zaufania nie ma ojców, nauczycieli i wychowawców? 32 proc. ankietowanych dziewcząt zaprzeczyło podejmowaniu próby samobójczej. Wśród tych, które zdecydowały się na tak drastyczne działanie, 75 proc. zrobiło to kilkakrotnie, zaś 25 proc. raz targnęło się na swoje życie.
Dlaczego ankietowane przeze mnie...
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
