Emocje są nieodłączną częścią edukacji i szkoły, a przez to stałym elementem życia nauczycieli i uczniów. Moim zdaniem uczniowie mają prawo do zachowań emocjonalnych, choćby dlatego, że są młodzi, niedojrzali, ciągle zbierają doświadczenia i uczą się zachowań odpowiednich dla różnych sytuacji. Natomiast nauczyciele – jako ludzie dorośli i dojrzali oraz jako wychowawcy młodzieży – swoje emocje powinni raczej trzymać na wodzy.
W każdym człowieku największe emocje zawsze wywołują relacje z innymi ludźmi. Dla nauczyciela to chleb powszedni: kontakty z uczniami niemal non stop – na lekcji, na przerwie, na dyżurze, po lekcjach, na zajęciach dodatkowych, kółkach zainteresowań; spotkania z rodzicami – często dość emocjonujące dla obu stron; kontakty z koleżankami i kolegami w pracy oraz dyrekcją. Martwimy się, miewamy nadzieję, entuzjazmujemy się, bywamy znudzeni, wątpimy, jesteśmy zazdrośni, dumni, zdenerwowani, sfrustrowani... Jak zatem emocje wpływają na nas oraz na sposób, w jaki uczymy i wychowujemy naszych uczniów?
Dla uczniów emocje ważne są z dwóch powodów. Po pierwsze, wpływają na uczenie się, a więc na to, jak oni przetwarzają informacje i jak rozumieją to, czego doświadczają. Im bezpieczniejsze emocjonalnie środowisko klasy, tym lepsze osiągnięcia uczniów – dlatego tak ważne jest, abyśmy my, nauczyciele, budowali sprzyjającą atmosferę. Po drugie, zdobywanie umiejętności radzenia sobie z emocjami i relacjami z ludźmi buduje inteligencję emocjonalną, która pozwoli uczniom zarówno teraz, jak i później, w dorosłym życiu, odnosić sukcesy.
Z pozoru poza kontrolą
O emocjach często myślimy, że są irracjonalnymi odruchami, które znajdują się poza naszą kontrolą. Z pozoru tak to może wyglądać, bowiem na emocje składają się przede wszystkim reakcje fizjologiczne, behawioralne oraz poznawcze. Fizjologiczne reakcje emocjonalne to np. łzy w momencie smutku, przyspieszone bicie serca w chwili strachu, motyle w brzuchu w okresie zakochania. Do behawioralnych reakcji zaliczymy działania, które następują pod bezpośrednim wpływem emocji, np. atak lub ucieczka w obliczu zagrożenia, próby uspokojenia się w momencie smutku lub niepokoju, poszukiwanie pomocy. Wreszcie reakcje poznawcze, a więc emocjonalna interpretacja zdarzenia, zależą przede wszystkim od dotychczasowych doświadczeń – dlatego ta sama sytuacja może być różnie odbierana: jako smutna, trudna, groźna czy zabawna.
Tak więc fizjologiczne, poznawcze i behawioralne reakcje są integralnymi częściami emocji. Mając tego świadomość, możemy wpływać na nasze stany emocjonalne, jak również na stany innych osób. Np. uświadomienie sobie swoich uczuć oraz tego, co w danym momencie dzieje się z naszym ciałem i umysłem, pozwoli nam na kierowanie własnymi emocjami – zmniejszenie negatywnych odczuć, pobudzenie pozytywnych emocji. Oto przykład ze szkolnej codzienności: z jakiegoś powodu nauczyciel przychodzi na lekcję mocno zdenerwowany. Jest niemiły, rzuca złośliwe uwagi, ostro odpy...
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
