Pod koniec XIX wieku niemiecki psycholog Hugo Munsterberg wykazał, że niewinni ludzie mogą trafić do więzienia tylko dlatego, że świadkowie zdarzeń czasami błędnie je zapamiętują. Współcześnie – profesor psychologii Elizabeth Loftus wraz ze współpracownikami przeprowadziła serię eksperymentów, które miały rozstrzygnąć, czy pamięć naocznych świadków mogą zniekształcić informacje pojawiające się już po wypadku lub przestępstwie.
Doświadczeniom poddani zostali ochotnicy. W jednym z nich badani oglądali krótki film przedstawiający wypadek samochodowy. Następnie pierwszej grupie zadano pytanie: „Jak szybko jechały samochody, które się roztrzaskały (użyto słowa crash)?”, a drugiej: „Jak szybko jechały samochody, które się zderzyły (słowo hit)?”. Okazało się, że osoby z pierwszej grupy podawały o wiele większą prędkość niż osoby z drugiej. Tydzień później wszyscy uczestnicy badania – już bez oglądania filmu – musieli odpowiedzieć, czy na miejscu wypadku widzieli potłuczone szkło. Aż 32 proc. osób, które tydzień wcześniej pytano o prędkość „roztrzaskujących się” samochodów, zauważyło potłuczone szkło – choć na miejscu wypadku nie było żadnego szkła. Wyniki dowodzą, że sposób sformułowania pytania może prowadzić do przypomnienia sobie szczegółów zdarzenia, które nigdy nie miały miejsca.
Taki sam wniosek płynął z kolejnego doświadczenia. Badanym pokazano film, na którym samochód lekko potrącił kobietę niosącą siatkę z zakupami. Następnie poproszono ich o przypomnienie sobie szczegółów, których nie było na filmie. Osoby pytane: „Czy widziałeś butelkę?” – ponad trzykrotnie częściej udzielały odpowiedzi twierdzącej niż pytane: „Czy widziałeś jakąś butelkę?”.
Opisane doświadczenia pokazują, jak bardzo sugestie i informacje dostarczane „po fakcie” mogą wpłynąć na zapamiętanie samego faktu.
Badano również, czy...
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
