Smak wspomnień – jak jedzenie przywołuje letnie emocje i wspomnienia z dzieciństwa?

To właśnie dlatego jedzenie bywa tak silnie związane z naszymi wspomnieniami, emocjami i tożsamością. Niektóre potrawy otulają nas jak miękki koc wspomnień. Inne wywołują napięcie lub dyskomfort. Smaki, które pamiętamy z dzieciństwa, niosą za sobą nie tylko przyjemność, ale także historie o relacjach, bezpieczeństwie, bliskości lub jej braku.

Więcej niż kalorie

Psychodietetyka opisuje odżywianie jako zjawisko wielowymiarowe – fizjologiczne, ale i głęboko emocjonalne. Jedzenie pełni funkcję biologiczną (dostarczenie organizmowi energii do prawidłowego działania), emocjonalną (regulowanie nastroju), społeczną (budowanie więzi), symboliczną (wyrażanie statusu lub tożsamości kulturowej), a także kompensacyjną (łagodzenie uczucia pustki), kontrolną (próba odzyskania wpływu na własne życie poprzez kontrolę jedzenia), poznawczą (wpływ na koncentrację, pamięć, procesy myślowe) i hedonistyczną (odczuwanie przyjemności).

Jedzenie jako język emocji

Smaki z dzieciństwa nie są tylko przyjemnym wspomnieniem – niosą za sobą emocjonalny ładunek. To trochę jak album ze zdjęciami: każdy kęs może przywołać zapomniane uczucia. Czasem to radość i spokój, innym razem napięcie, którego nie byliśmy w stanie wtedy zrozumieć. Smak może działać jak wspomnienie, nawet jeśli nie każde doświadczenie zostało przez nas nazwane czy przetworzone.

To, co czyni smak tak potężnym nośnikiem emocji, to również jego ścisły związek z zapachem. Większość tego, co uznajemy za „smak”, to złożone wrażenie zmysłowe, w którym ważną rolę odgrywa węch. Dlatego aromat świeżo upieczonego ciasta czy domowego obiadu tak szybko przywołuje wspomnienia. 

Emocjonalny komponent jedzenia sprawia, że bywa nam trudno zrezygnować z określonych produktów czy dań, nawet jeśli zależy nam na zdrowym i zbilansowanym odżywianiu się.

Nie każdy smak czy zapach będzie wiązał się ze wspomnieniami. Większość tego, co jemy na co dzień, jest dla nas emocjonalnie neutralne.
Ale są też takie smaki, które działają jak emocjonalny wyzwalacz – pojawiają się w chwilach napięcia, zmęczenia czy tęsknoty. Sięgamy po nie dlatego, że kojarzą się z bezpieczeństwem, ulgą albo poczuciem kontroli, a nie z głodu. Często to właśnie te niepozorne, „komfortowe” smaki – jak chleb z masłem i cukrem, zupa pomidorowa z makaronem czy ciasto drożdżowe – są odpowiedzią naszego organizmu na potrzebę regulacji emocji.

I choć dzisiaj wiemy już coraz więcej o wpływie jedzenia na psychikę, nadal zbyt rzadko zadajemy sobie pytanie: dlaczego akurat ten smak wywołuje we mnie t...