Przeciążenie i wypalenie – cena, jaką płacimy w pracy

Deadline’y, nadmiar obowiązków, dynamiczne tempo pracy, presja i ciągłe zmiany – tak niestety swoją zawodową codzienność opisuje coraz więcej osób. Nikt nie ma już zatem wątpliwości, że ta sfera życia mocno oddziałuje na naszą kondycję psychiczną, a potwierdzenie można znaleźć w danych płynących wprost ze środowiska pracy. Jak pokazuje badanie „Sukces na wagę zdrowia – o kondycji psychicznej i przyszłości pracy”, zrealizowane przez Grupę Artemis, organizatora i pomysłodawcę ogólnopolskiej kampanii społeczno-edukacyjnej „Bliżej Siebie” w marcu 2025 r., 41% osób w środowisku pracy czuje się przeciążona emocjonalnie (w przypadku liderów(-ek) to aż 51%).  Zaledwie 2% nigdy nie odczuwa w pracy stresu, a co najmniej „często” towarzyszy on 37% z nas. 

W kampanii „Bliżej Siebie” już od dwóch lat, czyli pierwszej edycji, podkreślamy, jak ważna i potrzebna jest otwarta dyskusja o zdrowiu psychicznym w środowisku pracy. Przekonujemy, że troska o ten obszar i o ludzi powinna być strategicznym priorytetem firm i organizacji. Tegoroczne badanie zrealizowane wśród pracowników(-czek) i liderów(-ek) w ramach kampanii potwierdza, że wciąż stoją przed nami wyzwania. Stres jest naszą zawodową codziennością, 29% badanych przyznaje, że stres, jaki odczuwa w pracy, często utrudnia realizację bieżących zadań, a 38% osób w środowisku pracy uważa, że praca negatywnie wpływa na ich życie prywatne – mówi Agata Swornowska-Kurto, Prezes Zarządu Grupy ArteMis, pomysłodawcy i organizatora kampanii „Bliżej Siebie”.

Zestresowani liderzy 

Okazuje się, że zdecydowanie bardziej zestresowani są liderzy(-ki) – co najmniej „często” stres odczuwa 51%, a 35% „czasami” (w przypadku pracowników(-czek) to odpowiednio 36% i 41%). 48% liderów(-ek) czuje się przytłoczona liczbą obowiązków. Jak podkreśla ekspertka kampanii „Bliżej Siebie”, psycholożka Małgorzata Czernecka, wysoki poziom kortyzolu (hormonu stresu) może zaburzać funkcjonowanie kory przedczołowej, odpowiedzialnej za planowanie i kontrolę impulsów. I jest to szczególnie istotne właśnie w kontekście liderów(-ek), których sposób funkcjonowania silnie przekłada się na funkcjonowanie całego zespołu, determinując w dużej mierze jego wydajność.

Problemem, z którym wciąż się borykamy, jest zbyt niska świadomość w kwestii zdrowia psychicznego i tego, co ma znaczenie dla naszego samopoczucia. Nie potrafimy dostrzec długofalowego wpływu stresu na kondycję psychiczną, na co dzień wypierając trudności. Tutaj bardzo duża rola organizacji, by edukować i działać. Tym bardziej że 86% badanych za ważne uważa ograniczanie bodźców stresowych w pracy, podczas gdy połowa badanych (52%) stwierdza, że w ich miejscu pracy nie są podejmowane działania, które mają wspierać zdrowie psychiczne pracowników(-czek). Wierzę, że nasza kampania jest ważnym elementem budowania świadomości w środowisku pracy i pomoże zmniejszyć tabu. Zaznaczmy, że obecnie 42% badanych stwierdza, że kondycja psychiczna w ich miejscu pracy jest właśnie tematem tabu – mówi Agata Swornowska-Kurto.

Bezpieczeństwo finansowe ma znaczenie 

34% badanych wskazuje nadmierny stres jako jeden z głównych czynników obniżających ich kondycję psychiczną. Jednak największy wpływ okazuje się mieć wymierny czynnik, czyli zbyt niskie zarobki. Wskazuje go dokładnie połowa badanych, a prawie co piąty (16%) uważa go za czynnik mający największy wpływ. Okazuje się także, że zbyt niskie zarobki motywują co drugą osobę do zmiany pracy.

Poczucie finansowego bezpieczeństwa jest bardzo ważne w koncepcjach potrzeb i dobrostanu. Pieniądze w dwuczynnikowej teorii Herzberga to „czynnik higieny” pracy – jeśli płaca jest zbyt niska, rodzi niezadowolenie i stres. Pamiętajmy też, że w dużej mierze jesteśmy społeczeństwem, które historycznie postrzega pieniądze jako podstawową tarczę przed niepewnością – podkreśla Anna Pfejfer-Buczek, ekspertka kampanii „Bliżej Siebie”, konsultantka ds. psychoedukacji.

Wypalenie zawodowe realnym zagrożeniem 

Wysoki poziom stresu wśród praco­wników(-czek) i liderów(-ek) naturalnie prowadzi do tematu wypalenia zawodowego, które wynika właśnie z długotrwałej reakcji na przewlekły stres związany z pracą. To jedno z większych wyzwań, przed jakim stoi obecnie środowisko pracy i realne zagrożenie. 34% badanych przypuszcza, że w ciągu ostatnich 5 lat doświadczyło wypalenia zawodowego (choć nie mają pewności, ponieważ nie skorzystali z pomocy specjalisty), a 44% liderów(-ek) widzi w swoim zespole przypadki wypalenia zawodowego.

Zgodnie z definicją przyjętą przez WHO wypalenie zawodowe charakteryzują trzy kluczowe wymiary, czyli: poczucie wyczerpania i/lub brak energii, dystans i/lub negatywne nastawienie do pracy i/lub współpracowników(-czek) oraz obniżona efektywność. Okazuje się, że zdecydowana większość badanych w ciągu ostatniego roku przynajmniej „czasami” ich doświadczała. 

Wyczerpani i bez energii 

Najgorzej wypadamy w kontekście doświadczenia poczucia wyczerpania lub braku energii. Mniej niż co piąty badany (16%) wskazał, że nigdy ich nie doświadczył, podczas gdy 31% badanych odczuwało je „często”, a 53% „czasami”. Natomiast 72% badanych „czasami” lub „często” odczuwa dystans lub negatywne nastawienie do pracy i współpracowników(-czek), z kolei 3 na 4 osoby wskazują na obniżoną efektywność w pracy. 

Warto dodać, że połowa praco­wników(-czek) i liderów(-ek) (51%) uważa, że może im grozić wypalenie zawodowe w przyszłości. 

Rola środowiska i relacji w pracy w profilaktyce wypalenia zawodowego jest ogromna. Dużo łatwiej nam znosić „trudy” dnia codziennego, mając obok siebie osoby, które nas rozumieją, potrafią nas wesprzeć oraz doceniają nasze starania. Nie dziwi zatem, że wśród najczęściej wskazywanych działań prewencyjnych respondenci mówią o docenianiu pracowników(-czek) (56%) oraz atmosferze szacunku, owartości, zaufania i wsparcia (47%). Warto zatem podejmować działania w zidentyfikowanych i zbadanych przez Christinę Maslach i Michaela P. Leitera 6 kluczowych obszarach środowiska pracy związanych z powstawaniem wypalenia zawodowego: wspólnota, sprawiedliwość, nagrody, poczucie wpływu, wartości i obciążenie pracą. A także promować wiedzę o tych 6 obszarach środowiska pracy, co pozwoli lepiej zrozumieć, na jakim etapie jesteśmy jako firma: co już robimy, w co inwestujemy i co działa, a pracownikom(-czkom) łatwiej będzie rozpoznać, jakie działania firmy są konkretnie nastawione na zapobieganie wypaleniu zawodowemu – mówi Patrycja Sawicka-Sikora, ekspertka kampanii „Bliżej Siebie”, psycholożka biznesu specjalizująca się w pracy z wypaleniem zawodowym. 

Obecnie 55% badanych stwierdza, że w ich firmie nie są podejmowane działania, które mają chronić pracowników(-czki) przed wypaleniem zawodowym. 

Chcąc budować zdrowe, odporne organizacje, potrzebujemy nie tylko działań interwencyjnych, ale przede wszystkim kultury troski, w której dobrostan psychiczny jest traktowany tak samo poważnie, jak cele biznesowe – podkreśla Agata Swornowska-Kurto.