Podaruję ci świat cały

Pamela Glenconner pisała: „Dawanie prezentów jest talentem; wiedzieć, czego osoba chce, wiedzieć, kiedy i jak to dać, należycie i z uczuciem. Jeśli w charakterze zabraknie tego talentu, nie ma chwili bardziej zabójczej dla swobody niż ta, w której prezent jest otrzymywany i dawany”. Trudno nie zgodzić się z tymi słowami. U tych „utalentowanych” zapewne wzbudzą one poczucie dumy, przypomną radość, jaką wywołali dobrze wybranymi prezentami. U tych „mniej utalentowanych” przywołają bolesne chwile wręczania nietrafionych upominków i lepiej lub gorzej ukrywane rozczarowanie obdarowywanych.

Dlaczego dajemy prezenty

Dawaniu prezentów towarzyszy gama odczuć i motywów. Są prezenty altruistyczne, w zamian za które niczego się nie oczekuje. Są i takie, które przypominają wymianę barterową – celem jest potencjalny zysk obdarowującego. Bronisław Malinowski nazwał to zróżnicowanie ekonomicznym wymiarem prezentu i stwierdził, że najczęściej bezinteresownie daje się prezenty osobom bliskim, a im dalej w hierarchii pokrewieństwa, tym bardziej prawdopodobne jest oczekiwanie rewanżu. Natomiast Mary Douglas sądzi, że nie ma bezinteresownych upominków. Żaden prezent nie jest pozbawiony ukrytych więzów wzajemności. Choć nie zawsze wzajemność ta musi być równoważna. Na przykład dzieci, jak pokazują badania, dostają nawet siedem razy więcej prezentów, niż same dają. Nie oczekuje się też wzajemności od osób o niższym statusie społecznym.
Prezenty odzwierciedlają bliskość emocjonalną między dającym i obdarowywanym. Według socjologów są znakami więzi. Zatem wartość podarunku częściowo określa wagę związku. Przy czym bez trudu możemy sobie wyobrazić sytuację, w której bardzo drogi prezent może być uznany za małowartościowy, a tani za wyjątkowo cenny – istotna jest bowiem...