Nawet małe dzieci wiedzą, kto jest mężczyzną, a kto kobietą. Jeszcze mniej problemów z rozpoznaniem płci innych ludzi mają dorośli. Kłopot pojawia się w momencie, kiedy zaczynamy mówić o tożsamości płciowej. W historii kultury zachodniej przeważały przekonania, że psychologia oraz seksualność mężczyzn i kobiet to całkowicie odmienne światy, że mężczyźni z natury są płcią dominującą (bo tak na przykład wynika z aktu boskiego stworzenia czy teorii ewolucyjnych). Ta perspektywa pozwalała na przyjęcie stałych i uniwersalnych – jak się wydawało – kryteriów „kobiecości” i „męskości” (zarówno pod względem biologicznym, jak i społecznym). Dziś te zasady nie są ani stałe, ani uniwersalne.
Wraz z wielką falą ruchu feministycznego lat sześćdziesiątych pojawił się w psychologii, ale też w innych dziedzinach nauki (socjologii, antropologii, etnografii, biologii), nowy trend w badaniach nad płcią i rodzajem. Uczeni coraz odważniej podważali dotychczasowe przekonania, dowodząc (np. koncepcja psychologicznej androgynii Sandry Bem czy teoria ról płciowych Alice Eagly), że na formowanie się psychologicznej oraz kulturowej męskości i kobiecości decydujący wpływ mają obowiązujące w danym społeczeństwie, kulturze i czasie standardy postępowania, które przyswajamy w procesie socjalizacji. Mniejszą wagę zaczęli natomiast przywiązywać do wrodzonych predyspozycji. Co ciekawe, sami mężczyźni uświadomili sobie, że zbyt sztywny podział na płcie może być szkodliwy także dla nich samych.
Czym zatem jest tożsamość płciowa? Mówiąc najprościej, to utożsamianie się z płcią męską lub żeńską. Ale kształtowanie tożsamości płciowej to złożony proces biologiczny, psychologiczny i socjologiczny. Thoma i Kachele uważają, że jej psychospołeczne źródło tkwi w samym rdzeniu osobowości człowieka w postaci poczucia „jestem kobietą” lub „jestem mężczyzną”. Uruchamia się ono natychmiast po urodzeniu: „Matka i ojciec, poprzez charakterystyczny sposób, w jaki się opiekują niemowlęciem – swymi gestami, słowami i sposobem obchodzenia się z nim – komunikują mu o sposobie przeżywania jego płci”. Proces, w wyniku którego dzieci i dorośli przyswajają wartości, normy, postawy i zachowania przypisywane kobiecości lub męskości, lub też obu jednocześnie, nazywamy „socjalizacją ról płci”. Role płci są zachowani...
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
