Gdy otoczenie wzmacnia mózg
O tym, jak ważna jest perspektywa, przekonał się zapewne każdy. I nie zawsze potrzeba do tego celu podróży na koniec świata. Wystarczy przeprowadzić prosty eksperyment. Zaobserwujmy swoje samopoczucie – ze szczególnym uwzględnieniem zdolności koncentracji uwagi i przełączania jej z obiektu na obiekt – po całym dniu spędzonym w czterech ścianach w samotności. Wychodząc do świata, poczujemy się nieswojo. Dyskomfort odczuje nasz wzrok, bodźce słuchowe będą nadmiernie rozpraszać, a zamienione z kimś zdanie wyda nam się nienaturalne. Nie od dziś bowiem wiadomo, że im bardziej skąpe środowisko i im dłuższy czas przebywania w nim, tym gorzej dla naszego mózgu. Pierwsze badania w tym zakresie przeprowadził w latach 40. XX w.
Donald Hebb – jeden z klasyków neuronauki. Jako młody pracownik laboratorium zabierał od czasu do czasu szczury do domu, aby jego dzieci mogły pobawić się z tymi oswojonymi gryzoniami. Pewnego razu dostrzegł, że szczury po takiej wizycie domowej zdecydowanie szybciej uczą się niż te pozostające stale w surowych warunkach ośrodka badawczego. Dalsze badania przyniosły jednoznaczny dowód. Tkanki mózgowe szczurów przebywających w klatkach były słabiej rozwinięte od tych, które miały okazję przebywać w urozmaiconym środowisku domu Donalda Hebba. Był to dowód na plastyczność mózgu (neuroplastyczność), czyli bezcenną zdolność tkanki mózgowej do reorganizacji, wzmacniania jednych połączeń, osłabiania innych, zapisywania informacji i ich wydobywania. Niewątpliwie zmiana środowiska jest jednym z najsilniejszych bodźców pobudzających plastyczność mózgu. A im większa jego plastyczność, tym w lepszej kondycji mentalnej pozostajemy.
POLECAMY
Podróż od „ja” do „ty”
Podobnie jest z podróżami. O tym, że kształcą – nie trzeba nikogo przekonywać. Ale tę ludową mądrość popierają również współczesne badania. Australijska psychiatra Harris Eyre używa pojęcia kapitału mózgowego jako korzyści wynikających z podróżowania. W eseju opublikowanym na łamach „Psychiatric Times” w 2024 r. Eyre charakteryzuje podróżowanie jako skuteczne antidotum na szereg niebezpieczeństw zdrowotnych czyhających na przedstawicieli zawodów medycznych (co zapewne można poszerzyć także na inne branże – szczególnie te zagrożone wypaleniem zawodowym). Jak pisze: „Podróże są dobre dla zdrowia naszego mózgu. Pobudzają nasz mózg, utrzymują nas w aktywności i pomagają nam myśleć kreatywnie. Wystawiają nas na nowe doświadczenia, pomysły i perspektywy, których nie spotkalibyśmy w naszym codziennym życiu. Ta ekspozycja może pobudzić kreatywność, która jest niezbędna dla naukowców i klinicystów w opracowywaniu nowych metod zapobiegania, diagnostyki i leczenia”. Harris Eyre dodaje, że podróżowanie nie musi być kosztowne – co więcej, nie zawsze musi wiązać się z opuszczaniem miejsca zamieszkania. Możemy bowiem udać się do restauracji, w której dotąd nie byliśmy, albo pójść na spotkanie tematyczne, które nas zainteresuje. Możemy również wzorem cytowanego przez Eyre pisarza i felietonisty Davida Brooksa odbywać podróże do świata innych osób, zadając im proste pytania: „Jaka jest twoja historia?” lub „Co lubisz robić w wolnym czasie?”. Istota kapitału mózgowego budowanego przez podróże polega na poznawaniu nowych perspektyw, wpuszczeniu powietrza między utarte szlaki naszych schematów poznawczych, zobaczeniu czegoś w inny niż dotychczas sposób, wreszcie – na otwarciu się na niepoznane z pełnym ryzykiem możliwego rozczarowania.
Mózg turysty pod lupą
Badania nad wpływem podróży na mózg oraz zachowaniami konsumenckimi turystów doczekały się nawet odrębnego terminu z jakże popularnym dziś przedrostkiem „...
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
Dołącz do 50 000+ czytelników, którzy dbają o swoje zdrowie psychiczne
Otrzymuj co miesiąc sprawdzone narzędzia psychologiczne od ekspertów-praktyków. Buduj odporność psychiczną, lepsze relacje i poczucie spełnienia.
