Znaczna część tych zachowań motywowana jest lękiem. Lęk przed dentystą sprawia, że odkładamy wizytę w nieskończoność, aż wreszcie ząb się rozsypuje. Lęk przed groźną diagnozą to najczęstszy powód unikania wizyty u onkologa. Efektem jest późne wykrywanie nowotworów. Ktoś, kto z lęku nie idzie do lekarza, boi się tym bardziej, im dłużej odwleka wizytę. Obawia się bowiem, że diagnoza może być gorsza, niż byłaby na początku. Krótko mówiąc, mamy tu do czynienia z błędnym kołem. Lęk przed karą popycha dzieci do ucieczek z domu – w efekcie, poniewierane, ponoszą znacznie większe kary.
Innym ważnym czynnikiem jest efekt zaangażowania. Jeżeli coś robi się dostatecznie długo, zachowanie to subiektywnie nie wymaga żadnego uzasadnienia. Silnego uzasadnienia wymaga natomiast decyzja o przerwaniu takiego zachowania. Palacz papierosów wcale nie uzasadnia sobie swojego nałogu. Ale kiedy chce zaprzestać palenia, musi znaleźć silne uzasadnienie. Zdarza się ludziom płacić 25 dolarów za jednego dolara, bo za nic nie potrafią wycofać się z licytacji. Można ożenić się z niewłaściwą kobietą, bo przecież już tak długo jest się z nią, więc jak się wycofać...
Trzecie źródło autodestruktywności to minimalizacja kosztów w krótkiej perspektywie czasowej. Jedno z twierdzeń psychologicznych – tzw. prawo Zipfa – głosi, że mogąc wybierać, wybieramy zawsze zachowanie najbardziej ekonomiczne. Wolimy siedzieć niż stać; wolimy leżeć niż siedzieć. Wolimy chodzić na skróty niż dookoła nawet wtedy, gdy skrót wiedzie przez klomb. Przy czym ważne jest, aby zysk liczył się w krótkiej perspektywie. Wolimy pewną złotówkę dziś...
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
