Długie godziny spędzone przy stole, różne poglądy, oczekiwania, dawne niezałatwione konflikty lub presja „idealnych Świąt” mogą prowadzić do frustracji, poczucia winy, złości czy przygnębienia.
POLECAMY
Kluczowe jest, aby w takich momentach zadbać o utrzymanie kontaktu ze sobą, czyli rozpoznanie własnych emocji oraz tego, co mówią one o naszych potrzebach czy granicach. Rozpoznanie tych sygnałów i świadome reagowanie na nie, pozwala nam zachować spokój i szacunek, zarówno do siebie, jak i wobec innych. Dzięki temu, Święta mogą stać się również okazją do praktykowania zdrowych sposobów dbania o siebie w relacjach.
Kontakt ze sobą - fundament regulacji emocji
Święta często stawiają nas jednak w sytuacjach, w których łatwo ten kontakt ze sobą zgubić. Możemy wtedy reagować impulsywnie lub tłumić emocje, próbując „zachować spokój dla dobra rodziny”. Jednak to właśnie świadomość własnych emocji, rozpoznawanie tego, co się z nami dzieje - jest pierwszym krokiem do zdrowego oraz adekwatnego reagowania na te sygnały, z dbałością o siebie i innych.
Kontakt ze sobą oznacza więc przede wszystkim:
- Rozpoznawanie emocji w momencie, gdy się pojawiają - pomocne tu będzie odczytywanie sygnałów z naszego ciała, np. przyspieszone tętno, napięcie w karku, w barkach, ucisk w żołądku, w gardle czy w klatce piersiowej. Wsłuchanie się w te sygnały może pomóc nam zauważyć i nazwać np. złość, smutek, poczucie winy czy zawstydzenie.
- Zastanowienie się i rozpoznanie tego, co dana emocja mówi nam o naszych niezaspokojonych potrzebach czy przekroczonych granicach.
- Nazwanie tego, co się z nami dzieje, np.: „Czuję złość, bo ktoś podważa moje decyzje przy stole. Oznacza to dla mnie, że ta osoba nie szanuje mojego zdania i przekracza moje granice, próbując narzucić mi swoje oczekiwania.” - może to znacząco obniżyć napięcie.
- Zastanowienie się jak mogę i chcę zareagować na tą sytuację, aby zadbać o swoje granice oraz potrzeby - w zgodzie ze sobą i z uważnością na drugą osobę.
Świadomość własnych uczuć pozwala nam świadomie reagować, zamiast robić to automatycznie, impulsywnie (np. agresywna reakcja, sięgnięcie po używki czy zupełne wycofanie się z rozmowy), co może krzywdzić zarówno nas, jak i bliskie nam osoby.
Przykłady świątecznych sytuacji i emocji, na które warto zwrócić uwagę
W czasie Świąt często spotykamy się z sytuacjami, które uruchamiają w nas trudne emocje. Oto kilka typowych przykładów:
- Komentarz na temat życia osobistego
Ciocia pyta: „A kiedy wreszcie będziesz miał/miała dzieci?” - dla wielu osób może to być bolesny temat. Reakcja emocjonalna jest tutaj jak najbardziej naturalna i zrozumiała: np. poczucie presji, smutek, złość.
- Konflikt przy podziale obowiązków
Rodzinny podział przygotowań do spotkań, posiłków może wywoływać frustrację, gdy czujemy, że nasze wysiłki nie są doceniane lub ktoś narusza naszą przestrzeń. Może to budzić różne emocje i wspomnienia, związane z wcześniejszymi sytuacjami, dotyczącymi wymagań i oczekiwań wobec nas.
- Rozmowy polityczne lub kontrowersyjne tematy.
Święta to czas spotkań osób o różnych poglądach. Dyskusje mogą szybko eskalować i wywoływać napięcie lub gniew.
W każdej z tych sytuacji ważny jest kontakt ze sobą i rozpoznanie emocji, zanim podejmiemy decyzję, jak reagować.
Zdrowe sposoby reagowania i stawiania granic
Zdrowe reagowanie w trudnych sytuacjach łączy szacunek do siebie i szacunek do drugiej osoby. Chodzi tu o balans - aby nie tłumić emocji, ale też nie działać w sposób krzywdzący innych.
1) Świadome oddychanie i przerwy
Proste, szybkie techniki oddechowe pozwalają złapać dystans do sytuacji. Nawet kilka głębokich wdechów w trakcie napiętej rozmowy może pomóc przerwać reakcję impulsywną.
Przykład: w trakcie spięcia przy stole możesz na chwilę odwrócić uwagę, nabrać powietrza i odpowiedzieć spokojniej:
„Rozumiem, że masz inne zdanie, jednocześnie ja czuję, że…”.
2) Jasne komunikowanie granic
Granice nie muszą być konfliktowe. Można reagować stanowczo i uprzejmie. Przykłady:
„Chcę, żebyśmy o tym porozmawiali, jednak teraz potrzebuję chwili spokoju.”
„Szanuję Twój punkt widzenia, jednocześnie proszę, nie poruszajmy tego tematu przy świątecznym stole.”
3) Wybór reakcji zamiast automatycznego zachowania
Każde uczucie frustracji, gniewu czy smutku to sygnał, że warto zatrzymać się i wybrać reakcję, która jest zgodna z naszymi wartościami.
Może to oznaczać:
- zmianę tematu,
- wyjście na chwilę do innego pomieszczenia,
- spokojne wyrażenie własnej opinii lub emocji.
4) Utrzymywanie balansu
Zdrowa regulacja emocji i stawianie granic polega na równoważeniu następujących obszarów:
- kontakt ze sobą - rozpoznawanie emocji i potrzeb,
- kontakt z innymi - reagowanie z empatią i szacunkiem,
- dbałość o własne granice - bez poczucia winy.
Oczywiście balans nie oznacza perfekcji. Często nasze reakcje nie będą idealne - istotne jest, aby nieustannie uczyć się z doświadczeń i dostosowywać swoje strategie.
Świąteczne refleksje
Święta mogą stać się okazją do praktykowania uważności na siebie i zdrowych reakcji. Niezależnie od tego czy chodzi tu o konflikt przy stole, trudne rozmowy czy poczucie emocjonalnego przeciążenia, kluczem zdrowej regulacji emocji jest kontakt ze sobą, rozpoznanie sygnałów emocjonalnych i świadomy wybór reakcji.
Święta nie muszą być idealne. Ważniejsze jest, aby doświadczać ich w sposób świadomy, respektując swoje emocje, potrzeby i granice oraz reagując z szacunkiem wobec innych. W ten sposób można budować relacje oparte na autentyczności i bliskości.
