Spytaj, jak oceniają swoje zdolności intelektualne osoby w średnim wieku – około 40., 50. roku życia. Najpewniej usłyszysz morze skarg. Dowiesz się, że wolniej myślą, zbyt łatwo się rozpraszają, a imiona wszystkich znajomych wylatują im z pamięci. Część tych skarg wskazuje na rzeczywiste osłabienie pewnych funkcji umysłu, jednak generalnie są one wyolbrzymiane.
POLECAMY
Nowe badania nad funkcjonowaniem dojrzałego mózgu przeczą mitom, jakoby był on wolniejszą czy bardziej ograniczoną wersją młodego mózgu. Dojrzały mózg ma wiele młodzieńczych umiejętności, wciąż jednak przyswaja kolejne. Odradza się na nowo, zachowując jednak dekady doświadczeń i zachowań. Badania wskazują, że umysł w wieku średnim jest spokojniejszy, mniej neurotyczny oraz sprawniejszy w ocenie sytuacji społecznych. U niektórych osób w średnim wieku obserwuje się nawet poprawę w zakresie zdolności poznawczych. „Mózg ma trwały potencjał plastyczności, reorganizacji oraz ochrony posiadanych umiejętności” – wyjaśnia neurokognitywistka Patricia Reuter-Lorenz z University of Michigan w Ann Arbor.
Iluzja słabości
Dostęp do ogromnej ilości danych o starzejącym się mózgu naukowcy uzyskali dzięki programowi badań z Seattle, prowadzonych w ciągu ostatniego półwiecza. Zebrano w nich wyniki 6 tysięcy osób, badanych co siedem lat za pomocą sześciu testów zdolności poznawczych. Sherry Willis z University of Washington, która kierowała badaniami w Seattle, podkreśla, że osoby w średnim wieku uzyskiwały lepsze niż w młodości wyniki w czterech na sześć testów. Stało się tak, ponieważ wraz z upływem lat rozwijają się nasze zdolności językowe, wyobraźnia przestrzenna, podstawowe umiejętności matematyczne oraz myślenie abstrakcyjne, choć niewątpliwie już we wczesnej dorosłości zaczynają słabnąć umiejętności związane z zapamiętywaniem i percepcją.
Podobne wyniki zaobserwowano w wielu badaniach z udziałem pilotów oraz kontrolerów ruchu lotniczego. U starszych pilotów odnotowywano wolniejsze tempo procesów poznawczych oraz zmniejszenie pojemności pamięci, ale w zakresie ich ogólnych wyników nie zaobserwowano znaczących zmian. W badaniu opublikowanym na łamach „Neurology” w roku 2007 naukowcy sprawdzili, jak piloci w wieku od 40 do 69 lat radzą sobie w symulatorach lotu. Choć starsi piloci dłużej uczyli się, jak korzystać z symulatorów, to jednak w kluczowym zadaniu – polegającym na unikaniu wypadków – wypadali znacznie lepiej niż ich młodsi koledzy. Jak podkreśla Willis, wiele osób w średnim wieku uważa, że nie są już tak inteligentne jak dawniej. Badania wskazują jednak, że jest to raczej iluzja spowodowana utratą pewnych zdolności poznawczych. „Wynika ona ze spowolnienia ich umiejętności percepcyjnych czy psychomotorycznych. Choć w rzeczywistości ich mózgi radzą sobie świetnie” – pisze Willis.
Zmiana strategii
Naukowcy uważali kiedyś, że aktywność mózgu zwalnia wraz z wiekiem, ale zastosowanie technik funkcjonalnego neuroobrazowania obaliło ten pogląd. W jednym z przełomowych badań dorosłych psycholog Cheryl Grady z University of Toronto i jej współpracownicy odkryli, że starsi angażowali więcej obszarów swojego mózgu niż młodsi, wykonując te same zadania. Na łamach „Journal of Neuroscience” Grady odnotowała, że choć wyniki obu grup były prawie identyczne, to podczas wykonywania zadania z przyporządkowaniem twarzy, u młodszych dorosłych aktywacja obejmowała obszar wzrokowy w płacie potylicznym, zaś u starszych dotyczy...
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
