Bieżący rok jest rokiem dwóch wielkich imprez sportowych: kończących się właśnie piłkarskich mistrzostw Europy w Portugalii oraz sierpniowych igrzysk olimpijskich w Atenach. Takie wydarzenia angażują zainteresowanie i emocje milionów ludzi śledzących bezpośrednio (na stadionach) lub pośrednio (poprzez media) rywalizację współczesnych gladiatorów aren sportowych. Ogromne oczekiwania społeczne i wytwarzana przez środki masowej komunikacji presja wyników stawiają przed sportowcami niebywałe wymagania. Czy współczesna psychologia sportu może im pomóc?
Badania olimpijczyków przeprowadzone w 1988 roku przez T. Orlicka i J. Partingtona wykazały, że spośród trzech głównych elementów przygotowania zawodnika do startu – fizycznego, technicznego i psychicznego – tylko ten ostatni tłumaczy w sposób statystycznie istotny miejsce zajęte w rankingu olimpijskim. Wskazuje to niezbicie, jak ważne jest przygotowanie psychologiczne w dzisiejszym sporcie – w którym nie ma już ani słabych, ani mocnych, w którym różnice między poszczególnymi uczestnikami mierzą na mecie w setnych i tysiącznych częściach sekundy skomplikowane urządzenia, zaś starożytne „szybciej, wyżej, dalej” doprowadzone zostało niemal do absurdu.
Zgodnie z definicją przyjętą w 1995 roku przez Europejską Federację Psychologii Sportu (FEPSAC), psychologia sportu zajmuje się psychologicznymi podstawami, procesami i konsekwencjami sportowej aktywności jednej lub wielu osób. Owa aktywność przejawia się uczestnictwem we współzawodnictwie sportowym, w edukacji, rekreacji, prewencji i rehabilitacji; obejmuje także ćwiczenia na rzecz zdrowia. Odnosi się więc do wszystkich ludzi zaangażowanych w różne sporty i ćwiczenia fizyczne: sportowców, trenerów, działaczy, nauczycieli, fizjoterapeutów, rodziców, widzów itp. Do głównych zadań psychologii sportu FEPSAC zalicza: badania naukowe niezbędne dla zrozumienia psychologicznych podstaw regulacji aktywności w kontekście sportu i aktywności fizycznej; edukację na różnych poziomach kształcenia i specjalizacji; aplikację, czyli wykorzystanie wiedzy i kompetencji psychologii sportu w diagnozie i pomiarze (np. przy naborze i selekcji uzdolnionych sportowców, testowaniu zdolności, ocenie potrzeb) oraz w interwencji (doradztwie i poradnictwie psychologicznym, współpracy ze wszystkimi członkami sztabu przygotowań itp.). Jak widać, przedstawiona definicja dotyczy właściwie wszelkich form aktywności ruchowej. Zajmiemy się jednak przede wszystkim sportem wyczynowym.
Historia psychologii sportu sięga niemal początków psychologii jako nauki i okresu odrodzenia się idei igrzysk olimpijskich (pierwsza nowożytna olimpiada odbyła się w 1896 roku w Atenach). Za prekursora badań psychologicznych nad aktywnością sportową uznać można amerykańskiego naukowca Normana Tripletta. W 1898 roku opublikował on pracę, w której próbował wyjaśnić, dlaczego kolarze, rywalizując z innymi, uzyskują lepsze wyniki niż wtedy, gdy jeżdżą samotnie. W tym okresie także inni badacze (E. W. Scripture, G. T. W. Patrick, R. Cummins) podejmowali badania nad czasami reakcji u sportowców, zdolnościami motorycznymi, rolą sportu w rozwoju osobowości młodego człowieka itd.
Pierwszy dynamiczny okres badań w zakresie psychologii sportu przypada na lata 1921–1938 i wiąże się z osobą Colemana Griffitha, który w 1925 roku uruchomi...
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
