Sezon na smutki

Już 12 lutego ukażą się Charaktery extra - specjalne wydanie Charakterów poświęcone depresji u dzieci i młodzieży.

Gdy na początku lat 60. Barbara Krafftówna w Kabarecie Starszych Panów śpiewała: „W czasie deszczu dzieci się nudzą”, niewiele osób zdawało sobie sprawę, jak bardzo pogoda może oddziaływać na naszą psychikę. Mamy w gronie znajomych lub krewnych osoby, które podczas nagłej zmiany pogody skarżą się na bóle głowy, bóle kostno-stawowe, zaś chore na astmę i przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP) cierpią z powodu ataków duszności.

Pogoda ma też ogromny wpływ na samopoczucie, zdrowie, a nawet na nasze zachowania i działania. Może również przyczyniać się do zaburzeń koncentracji i procesów poznawczych, a zatem pośrednio wpływać na kształcenie i wychowanie. Stąd wiedza o sezonowych zaburzeniach afektywnych (seasonal affec[-]tive disorder, SAD), nazywanych często depresją zimową, powinna być ważna dla nauczycieli, wychowawców i pedagogów szkolnych.

Na pograniczu depresji

Sezonowe zaburzenia afektywne zostały opisane w międzynarodowej klasyfikacji chorób ICD-10 jako epizody depresyjne. Zwykle pojawiają się w miesiącach jesienno-zimowych. Ponieważ bardzo trudno dokładnie określić ich etiologię, w ICD-10 zostały nazwane „zaburzeniami nastroju (afektywnymi) typu BNO”, co oznacza „bliżej nieokreślone”. Niemniej jednak specjaliści podają, co ich zdaniem można zaliczyć do przyczyn SAD. Za podstawową uważają zmniejszenie porcji światła docierającego na Ziemię, które pobudza wytwarzanie witaminy D3 i reguluje produkcję melatoniny, nazywanej „hormonem snu”. Im mniej światła dociera do organizmu, tym więcej melatoniny on produkuje, co prowadzi do zwiększenia poczucia senności i zmęczenia.

Specjaliści wskazują też na atawistyczny charakter depresji zimowej. Dawniej aktywność ludzka zależała od cykliczności pór roku. Wiosna i lato były czasem intensywnej pracy, zaś jesień i zima – okresem zimowego spokoju i odpoczynku. Pracy było znacznie mniej, a długie noce sprawiały, że ludzie spowalniali rytm codziennego życia. Głębokie zmiany w życiu społecznym, do jakich doszło w ostatnich trzech wiekach (zwłaszcza rewolucja przemysłowa), zmusiły ludzi do poważnej reorganizacji trybu życia. Współczesny człowiek ma być aktywny i gotowy do pracy przez cały rok.

Osoby dotknięte sezonowym zaburzeniem afektywnym zwykle są depresyjne, apatyczne, znużone, wycofane z relacji z innymi i niechętne do działania. Często pojawia się u nich nadmierny apetyt, a jedzenie ma zrównoważyć wyrzuty sumienia spowodowane zani...