Od sofizmu do fake newsów

Style życia

Nie jesteśmy w stanie pojąć, co myśli lub czuje druga osoba. Dysponujemy tylko własnymi odczuciami i przekonaniami. Możemy jednak o nich dyskutować i w ten sposób szukać wspólnego gruntu z innymi.

Przyjęło się, że do grona herosów złotego wieku greckiej kultury, przynajmniej w obszarze filozofii, należą przede wszystkim Sokrates, Platon i Arystoteles. Zwłaszcza ten pierwszy urósł w naszych współczesnych oczach do rangi symbolu – widzimy dziś w nim wielkiego rewolucjonistę i innowatora. Trzeba jednak skorygować nasze przekonania o Sokratesie w jednym istotnym aspekcie: jego nauczanie nie miało charakteru rewolucyjnego, ale raczej kontrrewolucyjny.

Pierwszą rewolucję w dziedzinie filozofii, czyli w sposobie myślenia o człowieku, świecie, moralności i prawdzie, tak naprawdę zapoczątkowali sofiści. Ich nauczanie wywołało głęboki ferment w greckiej kulturze, zakwestionowali oni bowiem powszechne przekonania na temat roli bogów w ludzkim życiu, obiektywnego charakteru norm etycznych czy dostępności prawdy dla ludzkiego poznania. Dopiero na gruncie tego bezprecedensowego w swych rozmiarach fermentu mogła się narodzić myśl Sokratesa, który w niemal każdym aspekcie swojego nauczania odnosił się do sofistów.

POLECAMY

A do ich grona zaliczamy zapomniane już dziś postaci, takie jak Protagoras z Abdery, Gorgiasz z Leontinoi, Prodikos z Keos, Hippiasz z Elidy czy Trazymach z Chalcedonu. Warto o nich pamiętać, odegrali bowiem znaczącą rolę w kształtowaniu się kultury zachodniej. Wiele kluczowych dla tej kultury motywów właśnie sofiści wyrazili jako pierwsi.

Wszystko jest względne

Nieodłącznym elementem zachodniej kultury jest relatywizm. Przyjmuje on dwie formy: relatywizmu poznawczego oraz etycznego. Ten pierwszy oznacza stanowisko głoszące, że w efekcie ograniczeń poznawczych i indywidualnych oraz uwarunkowań kulturowych każdy człowiek postrzega rzeczywistość nieco odmiennie. Jako pierwszy taki pogląd wyraził Protagoras z Abdery, który zawarł je w zdaniu: „Człowiek jest miarą wszechrzeczy, tych, które istnieją, że istnieją, i tych, które nie istnieją, że nie istnieją”. 

Na podstawie swoich doświadczeń wyciągamy wnioski na temat rzeczywistości – o tym, co istnieje, a co nie istnieje, co jest realne, a co nierealne, co jest prawdą, a co nie jest prawdą. Protagoras zauważył jednak, że każde doznanie jest...

Ten artykuł jest dostępny tylko dla zarejestrowanych użytkowników.

Jeśli posiadasz już konto, zaloguj się.

Przypisy

    POZNAJ PUBLIKACJE Z NASZEJ KSIĘGARNI