MAGDA BRZEZIŃSKA: Gdy wpiszemy w wyszukiwarkę hasło „wyspa Jersey”, jako pierwsze pojawiają się linki odsyłające do informacji, w których wyspa przedstawiana jest jako idealna na wakacje z dziećmi, a także jako „raj podatkowy” dla przedsiębiorców. Tuż za nimi wyskakują wiadomości o „masakrze na Jersey” dokonanej przez polskiego imigranta. Tej tragicznej historii już się nie wymaże?
EWA WINNICKA: Choć od tragedii minęło osiem lat, na Jersey wciąż się o niej pamięta. Pamiętają rodowici mieszkańcy i imigranci, nie tylko polscy. Dla mnie ten temat jest naturalną kontynuacją mojego zaciekawienia tym, co się dzieje z człowiekiem, który emigruje, zmienia kulturę, w której żyje. Uważam, że psychologiczne konsekwencje konieczności dostosowania się, poczucie zawieszenia, niepewności imigrantów – to wszystko nie zostało jeszcze opisane przez naukowców, socjologów i psychologów. Jedynie ekonomiści liczą, ile Polacy zarobili i ile funtów przesłali rodzinom. Pracowałam nad Angolami, kiedy pewnej niedzieli we wszystkich światowych mediach pojawiły się informacje o tym, co się wydarzyło na Jersey, co zrobił Damian Rzeszowski.
POLECAMY
DIONISIOS STURIS: Gdy Ewa zaprosiła mnie do pracy nad reportażem o tak ekstremalnym przypadku nieudanej emigracji, nie miałem żadnych wątpliwości, bo to fascynujący temat. Podobnie jak Ewa myślę, że proces emigracji jest wciąż mało opisany. Nasze wcześniejsze książki powstawały dekadę po pierwszych wyjazdach Polaków. Masowe morderstwo na Jersey opisujemy z perspektywy kolejnych ośmiu lat.
Chcieliśmy sprawdzić, jak polskim imigrantom żyje się dziś.
EWA WINNICKA: Byliśmy ciekawi, jak taka zbrodnia wpływa na życie społeczności. Nic tak tragicznego wcześniej nie zdarzyło się na wyspie.
DIONISIOS STURIS: Choć jak przejrzeliśmy statystyki policyjne, to okazało się, że przemoc domowa ze skutkiem śmiertelnym wśród Polonii w Wielkiej Brytanii jest dużo częstsza, niż nam się wydaje. Polki w tych statystykach przemocowych są zaraz za Albankami.
To jedna czwarta zgłaszanych przypadków na Wyspach...
DIONISIOS STURIS: Wiele spraw nie trafia na policję. Na Jersey z rąk Rzeszowskiego jednego popołudnia, w kwadrans, zginęło sześć osób, w tym troje dzieci – więc wszyscy rzucili się na ten temat. Gdy ginie jedna osoba, w ogóle o tym nie słychać, media nie interesują się tą codzienną, niespektakularną przemocą domową wśród Polonii, opowiadanie o tym nie jest w niczyim interesie. Polska emigracja jest rozgrywana politycznie – politycy z Warszawy pojawiają się na Wyspach tylko przed wyborami, a potem nikt się Polonią nie interesuje. Czasem premier lub prezydent zaapelują do imigrantów, by wracali do kraju, choć niczego o nich nie wiedzą – ani jak im się żyje, ani czy w ogóle rozważają powrót...
...i czy radzą sobie emocjonalnie z tym wszystkim, co wiąże się z emigracją. Trudno pojąć, co popycha dobrze postrzeganego przez otoczenie polskiego imigranta do zabójstwa żony, teścia, dzieci, przyjaciółki żony i jej dziecka.
DIONISIOS STURIS: Z sensacyjnych doniesień medialnych tuż po zbrodni niewiele wynikało, może nawet więcej wątpliwości niż bezsprzecznych faktów. Zastanawialiśmy się, czy Rzeszowski aby nie udawał, nie konfabulował? Bo dlaczego odmówił składania zeznań? I skąd te sprzeczności w opiniach psychiatrów? Dla mnie najciekawsze były właśnie wątki procesowe, psychiatryczne. Mogliśmy te kwestie zgłębić, bo dostaliśmy dostęp do nagrań z całego procesu.
W tej sprawie wypowiedziało się, wyjątkowo, aż sześciu psychi...
