Skąd się bierze wewnętrzny krytyk?
POLECAMY
Wewnętrzny krytyk to psychologiczny mechanizm ukształtowany w dzieciństwie pod wpływem relacji z bliskimi i norm społecznych. Jego głos przypomina nauczyciela lub rodzica, chroniąc przed porażką i odrzuceniem. Z czasem jednak może stać się źródłem stresu, utrudniając rozwój i szczęście. Badania wskazują, że nasilony krytycyzm aktywuje obszary mózgu odpowiedzialne za stres i samoocenę.
Typy wewnętrznego krytyka
- Perfekcjonista – nigdy nieusatysfakcjonowany, sugeruje, że zawsze można zrobić więcej.
- Sabotażysta – podważa kompetencje i możliwości, wzbudza wątpliwości.
- Wewnętrzny sędzia – ocenia moralność i intencje, często zbyt surowo.
- Ofiara – utrwala poczucie bezradności i braku wpływu.
Rozpoznanie dominującego typu krytyka ułatwia świadomą pracę nad sobą.
Jak rozpoznać głos krytyka?
Pierwszym krokiem jest identyfikacja krytycznych myśli, np. metodą uważności (mindfulness) i techniką trzech kolumn. Warto zapisywać powtarzające się komunikaty i analizować ich źródło: czy to realne ostrzeżenie, czy echo przeszłości? Porównanie myśli z faktami oraz formułowanie wspierających alternatyw pomaga nabrać dystansu i osłabić ich wpływ.
Oswajanie zamiast tłumienia
Zamiast walczyć z krytykiem, warto z nim rozmawiać. Terapia skoncentrowana na współczuciu (CFT) traktuje krytyka jako część nas wymagającą zrozumienia. Pytania typu: „Co próbujesz mi powiedzieć?”, „Czego się boisz?” pozwalają odkryć motywacje krytyka i przemienić go z przeciwnika w sojusznika.
Praktyczne techniki pracy z krytykiem
- Dialog wewnętrzny: prowadź rozmowę między krytykiem a wspierającą częścią siebie.
- Dziennik myśli: zapisuj krytyczne komunikaty i kontruj je faktami oraz współczuciem.
- Technika zatrzymania myśli: przy krytycznej refleksji zatrzymaj się, odetchnij i spojrzyj na nią z dystansu.
- Afirmacje i medytacje: regularne ćwiczenia budują odporność psychiczną i poczucie własnej wartości.
Wszystkich tych technik uczymy na kierunku psychologia w Uczelni Korczaka.
Podsumowanie
Wewnętrzny krytyk nie musi być wrogiem – odpowiednio oswojony staje się przewodnikiem w rozwoju i nauce świadomego podejmowania decyzji. Kluczowe są uważność, empatia i gotowość do zmiany własnej narracji. Czasem najważniejszy głos to ten, który mówi: „Jesteś wystarczająco dobry”.
W Uczelni Korczaka uczymy psychologii zgodnie z modelem relacji i wsparcia społecznego. Każdy traktowany jest podmiotowo, z uwagi na kameralny charakter uczelni, życzliwość i empatię. Dowiedz się więcej o praktycznych metodach pracy z wewnętrznym krytykiem na www.uczelniakorczaka.pl.
dr Agata Jastrzębowska, Uczelnia Korczaka
