Zadzwonił do mnie znajomy, który od kilku tygodni kieruje transportami broni i leków do miejsc walk w Ukrainie. Dopytuję go o szczegóły wojennej rzeczywistości.
– Wiesz, jak to na wojnie. Trupy wszędzie – odpowiada.
– Ale widziałeś je z samochodu?
– No nie. Jak nosisz skrzynie ze sprzętem, to czasem musisz przejść nad zwłokami.
– Dla mnie byłoby to trudne.
– Tak sobie właśnie pomyślałem. Jakby tu Majewska była, to zaraz by histerie odstawiła, szczególnie gdybyś zobaczyła te ciała dzieci.
Po czym ponad godzinę szczegółowo opowiadał mi o tym, co widział, „perspektywą Majewskiej”, puentując: „No, ale wiesz, jak chcesz pomagać, to musisz być twarda”. On sam w swojej opowieści mógł wpisać siebie w szufladkę twardziela, bo to, co się w niej nie mieściło, czyli emocje, empatia, wrażliwość, przypisał mnie. Jego percepcja skonstruowała sobie scenę zdarzeń, na którą mnie zaprosił, i swojej opowieści dał mój głos. Nadal to była jego opowieść, ale przypisana mojemu widzeniu świata.
Inna sytuacja. Na kanapie śpią zmęczone długim spacerem moje psy. Ja z trójką znajomych pijemy kawę. W pewnym momencie koleżanka patrzy na Kefira: „Zobacz, jaki on smutny. Odkąd wzięłaś Harleya do siebie, ten pies niknie w oczach. Ma depresję, bo nie poświęcasz mu tyle czasu, co kiedyś. Taki zagubiony się czuje i niepotrzebny”. Czy na pewno jest to opowieść o emocjach mojego psa, czy raczej kontekst sytuacyjny znany mojej znajomej, że adoptowałam kolejnego sierściucha, uruchamia w niej jej własne emocje, które znajdują ujście dzięki ujęciu ich z punktu widzenia Kefira?
Ponoć tylko my ludzie mamy taką umiejętność przyjmowania cudzej perspektywy. Mój pies, owszem, może mi pokazać, gdzie leży jego piłeczka, ale już nie potrafi mi powiedzieć, czy leżała ona wczoraj w tym samym miejscu, albo nie potrafi zapytać, o której wrócę z pracy. Zdolność konstruowania rzeczywistości innej niż ta dziejąca się tu i teraz ma nas odróżniać od zwierząt. Z tej przyczyny nie m...
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
