“Przetrwanie. Spotkania wokół traumy”

W ramach programu towarzyszącego wystawie “1954. Nie koniec, nie początek”
w Muzeum POLIN.

8-11 maja 2025 

NIE KONIEC, NIE POCZĄTEK.

Rok 1945 – zakończenie wojny. Koniec cierpienia?

Okres powojenny to czas otwierający erę niepewności, strachu, wzajemnej nieufności, żałoby po bliskich i tęsknoty za tym, co zostało obrócone w ruiny. Dla jednych rozpaczliwe poszukiwania bliskich, łączenia skrawków dawnego życia dla innych wypierania wspomnień.

Czym był koniec wojny? Co oznaczał dla tych, którzy przeżyli? Jak wyglądała, mniej znana, powojenna rzeczywistość Ocalałych z Zagłady?

Na wojenne lata doświadczania przemocy nakładają się kolejne – osamotnienia, bezsilności i braku nadziei. Często owocujące utratą poczucia bezpieczeństwa, sprawczości, zaniku umiejętności budowania relacji, nieufność czy skłonność do izolacji. Dzisiaj zaburzenia zachowania tego typu definiuje Zespół stresu pourazowego.

Co dokładnie oznacza pojęcie traumy i stresu pourazowego? Jakie mechanizmy zachodzą w mózgu osoby doświadczającej tego typu zaburzeń. Dlaczego osobie straumatyzowanej tak trudno doceniać życie po doświadczeniu traumy? Dlaczego mózg nieustannie aktywizuję poczucie zagrożenia i bez przerwy koncentruje się wyłącznie na próbie przetrwania?

Muzeum POLIN zaprasza do rozmowy na ten temat podczas czterech dni spotkań warsztatowych zatytułowanych “Przetrwanie. Spotkania wokół traumy”.

W ramach programu towarzyszącego jubileuszowej wystawie czasowej “1945. Nie koniec, nie początek” porozmawiamy o tym, jak postępować z traumą. Podczas dyskusji eksperckich dowiemy się m.in.: czym jest trauma, jakie są jej objawy i skutki oraz jak radzono sobie z doświadczeniem traumy poprzez sztukę i literaturę. POLIN zaprasza także na spotkania ze świadkami historii i warsztaty pracy nad dobrostanem. Porozmawiamy również o wrażeniach z wystawy "1945. Nie koniec, nie początek" | Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN w Warszawie i własnych doświadczeniach z trenerkami z Ośrodka Pomocy i Edukacji Psychologicznej Intra. A podczas tych działań w muzeum zagości artystyczna instalacja świetlna Karoliny Hałatek.

Dzień 1

Niewidzialna rana – zrozumieć traumę

8.05.2025

Trauma jako wyzwanie dla instytucji kultury

Zapraszamy na wydarzenie poświęcone wsparciu i dbałości o dobrostan osób, które w swojej pracy edukatorskiej spotykają się z osobami doświadczającymi traumy oraz trudnymi treściami - opowieściami o konfliktach, przemocy, ludobójstwie. Wydarzenie skierowane jest do osób pracujących w muzeach i instytucjach kultury.

Podczas warsztatów będziemy dzielić się doświadczeniem i rozmawiać o dobrych praktykach do zastosowania w instytucji. Warsztaty poprowadzą eksperci i ekspertki z Muzeum POLIN, Towarzystwa Inicjatyw Twórczych, Polskiego Forum Migracyjnego, WCIES.

Obowiązują zapisy

Niewidzialna rana: zrozumieć traumę - dyskusja

W dyskusji poruszymy temat traumy jako nieodłącznego elementu losu człowieka oraz przyjrzymy się jej z perspektywy naukowej – w oparciu o dane naukowe oraz praktykę psychotraumatologii i psychoterapii. Powiemy o biologicznych, psychologicznych i społecznych aspektach traumy, a także o mechanizmach jej leczenia. Zastanowimy się na jaką skalę występuje dziś w Polsce trauma transgeneracyjna? Jaki wpływ na teraźniejszość miała II wojna światowa, wydarzenia powojenne, a także to jak wygląda nasz świat dzisiaj? Porozmawiamy o tym, czy trauma jest tylko źródłem cierpienia, czy może mieć także potencjał transformacyjny? Czy to, co zaczyna się jako niewidzialna rana, może z czasem przekształcić się w doświadczenie, które prowadzi do większej wrażliwości, mądrości i solidarności? 

Goście: Michał Bilewicz, Joanna Kuciel-Frydryszak, Anna Król-Kuczkowska 

Moderacja: Justyna Dąbrowska 

Wstęp wolny

Dzień 2

Neurobiologia traumy – jak wojna zmienia mózg?

9.05.2025

Trauma jako wyzwanie w pracy nauczycielskiej

Zapraszamy na wydarzenie poświęcone wsparciu i dbałości o dobrostan osób, które w swojej pracy edukatorskiej spotykają się z osobami doświadczającymi traumy oraz trudnymi treściami - opowieściami o konfliktach, przemocy, ludobójstwie. Wydarzenie skierowane jest do osób pracujących w szkołach.

Podczas warsztatów będziemy dzielić się doświadczeniem i rozmawiać o dobrych praktykach do zastosowania w instytucji. Warsztaty poprowadzą eksperci i ekspertki z Muzeum POLIN, Towarzystwa Inicjatyw Twórczych, Polskiego Forum Migracyjnego, WCIES.
Obowiązują zapisy

Spotkanie ze Świadkinią Historii: Barbara Schmid

Zapraszamy na spotkanie z Ocalałą podczas Zagłady Barbarą Schmid. Rozmowa będzie poświęcona wpływowi doświadczenia Zagłady na powojenne (i obecne) życie, trajektorii cierpienia, strategiom radzenia sobie z traumą, ale także dochodzeniem do samoświadomości oraz rozumienia swojego losu. 

Wstęp wolny

Neurobiologia traumy: jak wojna zmienia mózg 

Trauma to nie tylko przeżycie z przeszłości. To „odcisk” głęboko zapisany w ciele i umyśle. Jest nie tylko osobistym wydarzeniem – to również kwestia społeczna, która wymaga zrozumienia i wsparcia ze strony otoczenia. Podczas spotkania przyjrzymy się, jak wojenne doświadczenia kształtują mózg i dlaczego traumatyczne wspomnienia powracają z pełną siłą. Porozmawiamy też o roli terapii i kulturowego kontekstu w procesie odzyskiwania równowagi.

Paneliści: Elżbieta Zdankiewicz-Ścigała, Wojciech Dragan, Roman Solecki.

Moderacja: Piotr Jaśkowiak

Wstęp wolny

Sesja terapii dźwiękiem. Hejmisz – szabatowe spotkania o dobrostanie

Hejmisz to słowo wywodzące się z języka jidysz kojarzące się z dobrostanem, dbałością o siebie, uważnością, mindfulness. W piątkowy wieczór zapraszamy na łagodną sesję dźwiękoterapii z użyciem mis i gongów.

Prowadząca: Joanna Romaniuk

Obowiązują zapisy

Dzień 3

Jak polska literatura i sztuka zareagowały na Zagładę po wojnie?

10.05.2025

Arteterapia rękodziełem. Warsztaty lepienia z gliny.

Lepienie z gliny wymaga uważności i cierpliwości, ale przede wszystkim daje możliwość zatrzymania się na chwilę, poczucia siły własnych rąk i odkrycia, że liczy się proces, a nie perfekcja.

Prowadzące: Ronja Ceramics czyli Karolina Grzegorczyk i Wiktoria Rutkowska.

Obowiązują zapisy

Arteterapia – Improwizacja

Improwizacja poprawia komunikację z innymi, otwiera na współpracę i zgodę, poszerza kreatywność, pomaga rozprawić się z krytykiem wewnętrznym.
W prostych ćwiczeniach uczestniczki będą wchodzić w tematykę współpracy, zaufania i otwartej komunikacji. Warsztaty bazują na pracy “tu i teraz” poprzez doświadczenie i obecność w procesie, co doskonale rozwija umiejętności miękkie, inteligencję emocjonalną oraz swobodę w komunikacji.

Prowadząca: Ewa Aniela Gryczon

Obowiązują zapisy

Sztuka wobec Zagłady – oprowadzanie po wybranych galeriach wystawy stałej

Jak artyści mierzyli się z niewyobrażalną tragedią Zagłady? Jakie emocje i refleksje zapisali w swoich dziełach? Zapraszamy na wyjątkowy spacer po galerii „Powojnie” w Muzeum POLIN, gdzie przyjrzymy się sztuce powstałej w cieniu Holokaustu.

Prowadząca: Katarzyna Jankowska

Wstęp wolny

„Jak żyć pełnią życia po stracie?” Warsztat w języku ukraińskim

Wojna zmienia nie tylko miejsca (miasta, miasteczka, wsie) ale także ludzi, pozostawiając ich z bólem straty, niepewnością i poczuciem odcięcia od przeszłości. Przymusowe wygnanie, adaptacja do nowej rzeczywistości lub powrót do miejsc, w których istnieje wysoki poziom zagrożenia - wszystko to zmusza do ponownego przemyślenia siebie i swojej przyszłości.
Warsztaty sprzyjają poszukiwaniu różnych możliwości wsparcia po stracie; przywróceniu poczucia bezpieczeństwa w miejscach, w których mieszkamy oraz budowaniu zaufania do świata. Będziemy szukać odpowiedzi na pytania, jak przetworzyć traumę w doświadczenie i gdzie znaleźć siłę, aby zrobić kolejny krok w przyszłość.

Spotkanie ze Świadkinią Historii: Irena Agata Bołdok 

Zapraszamy na spotkanie z Ocalałą podczas Zagłady, Ireną Agatą Bołdok. Rozmowa będzie poświęcona wpływowi doświadczenia Zagłady na powojenne (i obecne) życie, trajektorii cierpienia, strategiom radzenia sobie z traumą, ale także dochodzeniem do samoświadomości oraz rozumienia swojego losu. 

Wstęp wolny

Jak polska literatura i sztuka zareagowała na Zagładę po wojnie? 

Po zakończeniu II wojny światowej literatura i sztuka stanęły przed niewyobrażalnym wyzwaniem: jak wyrazić tragedię Zagłady, która przekraczała granice ludzkiej wyobraźni? Twórcy starali się uchwycić to, co było poza wszelką miarą — ból, który nie mieścił się w słowach, w obrazach, w dźwiękach. Reakcje literatury i sztuki na Zagładę zaraz po wojnie były różnorodne. Choć temat ten był podejmowany na różne sposoby, wszystkie te reakcje łączyło jedno: dążenie do ocalenia pamięci o ofiarach i próba zrozumienia, w jaki sposób wojna zmieniła człowieka i jego świat.  

Goście: Piotr Paziński, Renata Piątkowska, Małgorzata Wosińska

Moderacja: Marta Perchuć-Burzyńska  

Wstęp wolny

Zerwane połączenia. Warsztaty kinoterapii

Kino przygląda się codziennym emocjom i dzięki temu pomaga je zrozumieć. W czasie spotkania obejrzymy kilkunastominutowy film dokumentalny "Lost Connections". Będzie to punkt wyjścia do rozmowy o emocjach, wytrzymałości i odbudowie po trudnym doświadczeniu.

Prowadząca: Karolina Giedrys-Majkut

Obowiązują zapisy

Dzień 4

Dlaczego tak trudno mówić o powojennej przemocy wobec Żydów?

11.05.2025

Warsztaty terapii tańcem i ruchem

W ruchu, w grupie, w relacji z innymi będziemy szukali odporności i swoich zasobów oraz przyglądali się temu, kiedy możliwe jest łączenie się z witalną częścią nas.

Warsztaty są przeznaczone dla osób od 18 r.ż.

Nie jest wymagane żadne doświadczenie taneczne ani ruchowe.

Prowadząca: Emilia Gündüz

Obowiązują zapisy

„Jest nas wiele i poruszamy się w świecie przez tworzenie kłączy” – medytacja artystyczna

Punktem wyjścia i inspiracją do sesji medytacyjnej będą wszystkie te miejskie rośliny, które wytrwale rosły i rosną na muranowskich gruzach. To z ich strategii trwania spróbujemy zaczerpnąć, by wyobrazić sobie, jak można wzrastać i odbudowywać się w świecie tak niesprzyjającym dla naszego wzrostu. Spotkanie będzie okazją do chwili wytchnienia i ugruntowania się w swoim ciele.

Prowadząca: Liliana Zeic

Maty zapewniamy na miejscu.

Obowiązują zapisy

Oprowadzanie w języku białoruskim po wystawie „1945. Nie koniec, nie początek”

Zapraszamy na oprowadzanie w języku białoruskim po wystawie czasowej „1945. Nie koniec, nie początek”. Naszymi przewodnikami po wystawie będą ocalałe Żydówki i Żydzi, którzy przeżyli w ukryciu, bądź w obozach na terenie Polski, Ci którzy znaleźli się na terenie ZSRR oraz Niemiec. Spróbujemy sobie odpowiedzieć na pytanie, jakie mieli możliwości stworzenia życia na nowo, jakie uczucia im towarzyszyły, w jakiej kondycji psychicznej i fizycznej się znajdowali. Jakie konsekwencje przyniosła Zagłada w wymiarze nie tylko jednostkowym, ale również globalnym.

Arteterapia z Instytutem Dobrej Śmierci

Przyglądając się stracie, jako indywidualnemu procesowi osadzonemu w kulturze i tradycji oraz współczesnej rzeczywistości, można zbliżyć się do jej rozumienia, a co za tym idzie, poznania siebie i odkrycia nowych obszarów relacji z naszymi zmarłymi.

Za pomocą teoretycznych i praktycznych metod, poznamy współczesne ujęcia procesu żałoby. Dzięki nim spojrzymy na stratę z innej perspektywy - doświadczenia egzystencjalnego mającego potencjał, by wnieść w nasze życie nowe, nieoczywiste impulsy i wartości.

Prowadząca: Maria Puchalska

Obowiązują zapisy

„Jak żyć pełnią życia po stracie?” - warsztat w języku białoruskim

Historia Białorusi to historia narodowych prób przetrwania i adaptacji. Każda fala emigracji miała swoje przyczyny i konsekwencje – od emigracji po powstaniach XIX wieku, przez falę uchodźców politycznych po rewolucji 1917 roku, aż po emigrację inteligencką i polityczną w XX wieku. Po wyborach w 2020 roku Białorusini ponownie stanęli przed wyzwaniem odnalezienia się na obczyźnie.
Proces emigracji wiąże się z intensywnymi emocjami – od ulgi i nadziei po frustrację, samotność i żal za utraconym domem. Wielu Białorusinów zmaga się z poczuciem wyobcowania, winy wobec bliskich, którzy zostali oraz lękiem o przyszłość.

Spotkanie ze Świadkami Historii: Ludwik Górski oraz córka (Maria Górska): 

Zapraszamy na spotkanie z Ocalałym podczas Zagłady, Ludwikiem Górskim oraz jego córką, Marią Górską. Rozmowa będzie poświęcona wpływowi doświadczenia Zagłady na powojenne (i obecne) życie, trajektorii cierpienia, strategiom radzenia sobie z traumą, ale także dochodzeniem do samoświadomości oraz rozumienia swojego losu

Wstęp wolny

Dlaczego tak trudno mówić o powojennej przemocy wobec Żydów? – dyskusja

Dlaczego tak trudno zmierzyć się z bolesnymi momentami historii, jakie mechanizmy psychologiczne i społeczne sprawiają, że tak wiele narodów unika uznania własnych błędów i odpowiedzialności? Podczas dyskusji poruszymy temat przyczyn trudności przyznania się do powojennej przemocy wobec Żydów.

Goście: Karolina Wigura, Joanna Tokarska-Bakir, Andrzej Leder

Moderacja: Anna Wacławik  

Wstęp wolny

„Wśród sąsiadów” – pokaz filmu

W czasach, gdy wydarzenia historyczne podaje się w wątpliwość i wybiela na rzecz bardziej "patriotycznej" i politycznie faworyzowanej narracji, "Wśród sąsiadów" dowodzi, że prawdziwy patriotyzm oznacza opowiedzenie się po stronie prawdy, niezależnie od tego, jak bardzo może być bolesna. Film zdobył nagrodę Envision Żydowskiego Instytutu Filmowego. 

reż. Yoav Potash, USA / Polska, 2024, 99 min, dokument pełnometrażowy  

Wstęp wolny

Dodatkowo:

8- 11 maja w godzinach otwarcia Muzeum POLIN przez cały dzień dostępne będą:

Materiały filmowe z kolekcji Historii Mówionej

W Galerii Dziedzictwo prezentowany będzie około 45-minutowy materiał filmowy składający się ze zmontowanych fragmentów wywiadów z Ocalałymi z Zagłady, (z kolekcji Muzeum POLIN).

Wybrane fragmenty wywiadów dotyczyć będą wpływu doświadczenia Zagłady na biografię, powojenne losy i tożsamość świadków i świadkiń historii.

Echo – instalacja świetlna Karoliny Hałatek

Instalacja „Echo” zaprasza do somaestetycznego doświadczenia i zanurzenia w świetlnej konstrukcji. Otwarta forma umożliwia wejście do środka instalacji, zatrzymanie i przyjrzenie się relacji ciała wobec przestrzeni. Zmiana punktu widzenia z zewnętrznego, skierowanego na obiekt, na widzenie od wewnątrz, stwarza nowy wymiar, generując nową rzeczywistość, w której odbiorca/ odbiorczyni staje się centralnym punktem.

Więcej informacji: https://karolinahalatek.com/

Koprodukcja: Muzeum POLIN i Galeria Studio

Dyżury wsparciowe dla odwiedzających wystawę „1945. Nie koniec, nie początek”

Wystawa czasowa „1945. Nie koniec, nie początek” porusza wiele trudnych wątków, pokazując liczne odcienie szarości tuż powojennych czasów. Radość z zakończenia wojny przyćmiewała niepewność, strach przed przemocą, utrata domu i bliskich. Obejrzenie ekspozycji może obudzić rozmaite emocje, dlatego w dniach 8-11 maja odwiedzający wystawę będą mogli spotkać się z osobami z Ośrodka Pomocy i Edukacji Psychologicznej INTRA i porozmawiać o swoich odczuciach.

Dyżury będą prowadzić:

Alicja Waszkiewicz-Raviv

Terminy dyżurów:

8.05.2025, godz. 16.00-18.00

9.05.2025, godz. 16.00-18.00

Ewa Aniela

Termin dyżuru:

10.05.2025, godz. 16.00-18.00

Renata Ciechowska-Żak

Termin dyżuru:

11.05.2025, godz. 11.00-13.00

Zachęcamy także do pobrania publikacji online pt. „Co czujemy w pracy? O wsparciu w instytucjach kultury” pod redakcją dr Soni Ruszkowskiej.

Szczegółowy program wydarzenia: https://polin.pl/pl/wydarzenie/przetrwanie-spotkania-wokol-traumy