W obszernej literaturze dotyczącej latania aż do pięćdziesiątych lat naszego stulecia wymienia się trzy rodzaje latania człowieka, lecz już w najnowszych źródłach zostają one wzbogacone o powstały współcześnie typ lotu „Rakieta” (omówiony na końcu tego opracowania).
Umiejętność latania związana jest ściśle z historią i prehistorią człowieka. Świadczy o tym wiele dowodów archeologicznych, a zwłaszcza tablice z Ur-Hannon, które przysporzyły awiologii bezcennych dokumentów (por. C.C. Sundial, The New Look on the Beginning of Mediterranean Civilisation, Oxford, 1987). Istnieje także bogata literatura historyczna na ten temat (por. monografia H. Latacs i B. Murphy „Flying”, London, 1979 oraz S. Boxer, Flying in the Middle Ages, N.Y., 1975).
POLECAMY
W sensie psychologicznym umiejętność czy zdolność latania jest gatunkowi ludzkiemu wrodzona i praktycznie nie wymaga ćwiczenia (patrz badania B. Kaniewsky, która dowiodła, że dzieci wychowywane w warunkach silnej deprywacji uczuciowej i sensorycznej oraz poddane dramatycznym traumom w dzieciństwie, i tak zbierają się do lotu, kiedy przychodzi na nie czas). Instynkt* latania dochodzi do głosu w różnych okresach życia u poszczególnych jednostek, w zależności od szerokości geograficznej, odżywiania i pewnych czynników rasowych. E. Thu-Gabner stwierdziła, że istnieje wprost proporcjonalna zależność między stopniem szerokości geograficznej a opóźnianiem się pierwszych startów, podobnie zauważono szybszą inicjację awialną u Hindusów i niektórych plemion w Sudanie, zwłaszcza Urhe i Bhutu. Larson, badając ludzi po doświadczeniu obozów przymusowej pracy w Korei Północnej, opisała syndrom „obciętych skrzydeł” u jednostek znajdujących się w dramatycznie złych warunkach życiowych. Prace badaczek amerykańskich (Kolber, Thider i Kudjo, 1986) stwierdzają większą częstotliwość oraz zasięg lotów u kobiet (jednakże Scott i Whales zarzucają tym badaniom błędy metodologiczne w doborze próby – powyższe wnioski mogą dotyczyć tylko wykształconych Amerykanek, rozwiedzionych, z jednym dzieckiem).
Dawna historia latania jest wielokrotnie i bezpowrotnie wymieszana z legendami i podaniami. Dlatego źródła mówią najczęściej o lataniu osób znanych, głównie władców lub świętych. Pierwszy obszerny opis latania, i to latania zbiorowego, pochodzi z babilońskiego eposu o Unruku, gdzie heros Unruk lotem ślizgowym przeprawia swoje wojska przez Tygrys i Eufrat na zgubę potworowi Myamlakowi. Święte księgi wielkich religii wielokrotnie opisują różnego rodzaju latanie. Najbardziej chyba znany i cytowany przykład: Mojżesz – „I stanął Mojżesz przed górą Arrarat i rozpostarł ręce, a potem wzniósł się do góry i kołując niczym orzeł zbliżał się do nieba, aż zniknął w chmurach chroniących przed śmiertelnym okiem oblicze Pana” (Księga Rodzaju, 32, 15).
Święta Maria Magdalena powinna być uznana za rekordzistkę latania, bowiem według apokryficznej Ewangelii Longina latała aż 76 tysięcy razy. Odbyła też lot długodystansowy z Camargii do Orleanu. Wielkim awiomanem był Franciszek z Asyżu (ok. 1181–1226). Wielokrotnie latał on modląc się, i w pewien sposób musiał pewnie identyfikować się z ptakami, skoro prawił do nich kazania. Podobno unosił się tak wysoko, że obserwatorzy tracili go z oczu. Latali także czołowi myśliciele średniowiecza. O lotach Tomasza z Akwinu (zm. 1274) krążą legendy i anegdoty (patrz: Lenka Gajos, „Jak sem lata Akwinata”, Praha, 1990).
Miłośnikami latania byli: Stefan, król węgierski (zm. 1038), święty Władysław (zm. 1095), święta Elżbieta (zm. 1231, za cud uważa się, że latała ze swoim psem), nasz król Łokietek, który słynął z osiąganych ogromnych szybkości, co – niestety – prawdopodobnie przyczyniło się do jego śmierci w wyniku zapalenia płuc...
