Dlaczego mam na sobie strój kąpielowy” – pyta nagle swojego męża Hilda K. (64 l.). Kobieta stoi na brzegu jeziora, ocieka wodą. – Co my tutaj robimy i gdzie jest nasz kosz plażowy? – dopytuje. Zaskoczony mężczyzna stara się spokojnie odpowiadać na pytania. Niestety, chwilę później Hilda znów zapomina, co usłyszała, i ponownie pyta: – Gdzie jesteśmy?
Kilkadziesiąt minut później, w izbie przyjęć Kliniki Uniwersyteckiej Schleswig-Holstein w Kilonii, pani K. wciąż nie wiedziała, ani jak się tam znalazła, ani co robiła w zeszłym tygodniu. Pamiętała jednak datę swoich urodzin i swoje nazwisko.
POLECAMY
Testy neurologiczne potwierdziły, że jej pamięć krótkotrwała nie działa prawidłowo. Wszystko, co pani K. rejestrowała, „wylatywało” jej z głowy po 2–3 minutach. Na szczęście kilka godzin później wszystko wróciło do normy i odzyskała pamięć. Nie pamiętała tylko tych kilku godzin, które nastąpiły po zanurzeniu w zimnych wodach jeziora. U pani K. zdiagnozowano przejściową globalną amnezję (ang. transiente globale amnesie, TGA), inaczej mówiąc – przemijającą całkowitą utratę pamięci.
Luki w pamięci
Rocznie do Kliniki Neurologicznej w Klinice Uniwersyteckiej Schleswig-Holstein trafia około 30 pacjentów cierpiących na TGA. Większość z nich ma powyżej 50 lat, wśród nich są zarówno mężczyźni, jak i kobiety. Wszystkich łączy to, że na kilka godzin, maksymalnie na jeden dzień, tracą całkowicie lub częściowo pamięć deklaratywną. Ten typ pamięci przechowuje zarówno epizody z ostatniego urlopu, jak i wiedzę faktograficzną, np. że Paryż jest stolicą Francji.
Gdy mamy do czynienia z ostrą fazą tego zaburzenia, chorzy nie są w stanie przywołać z pamięci długotrwałej żadnych treści. Nie pamiętają więc często tego, co przeżyli kilka godzin temu, nie mówiąc już o kilku dniach lub latach wstecz. Lekarze mówią w tym przypadku o amnezji wstecznej. Może być jednak i tak, że w pamięci pacjentów nie są zapisywane nowe informacje – taki stan nazywany jest amnezją następową. To ona właśnie objawiła się u pani K. – kobieta zadawała mężowi wciąż te same pytania i już po kilku minutach nie potrafiła sobie przypomnieć jego odpowiedzi. Co ciekawe, napady amnezji nie przeszkadzają w wykonywaniu praktycznych rutynowych czynności, takich jak np. jazda na rowerze czy praca w ogrodzie.
Oczywiście większość chorych jest początkowo bardzo zaniepokojona z powodu zaburzeń pamięci. Dostrzegają, że coś jest z nimi nie tak, ale nie potrafią sobie sami poradzić z tym problemem, ponieważ zaraz wszystko zapominają. Na szczęście zdolność zapamiętywania wraca po kilku godzinach. Zatarciu ulegają jedynie wydarzenia, które miały miejsce bezpośrednio przed całkowitym odzyskaniem pamięci. Charakterystyczne jest także, że powtórne deficyty pamięci zdarzają się bardzo rzadko.
Tajemnice rogu Ammona
Zarejestrowanych pośrednich przyczyn nagłej utraty pamięci jest bardzo wiele. Wiadomo na przykład, że często występuje ona po tak zwanej próbie Valsalvy. Jest to rodzaj czynności-badania związanego z funkcjonowaniem ucha środkowego. Polega na tym, że z klatki piersiowej mocno wypychamy powietrze, mając jednocześnie zamknięte usta i nos. Tę czynność wykonujemy często po to, by wyrównać ciśnienie podczas lotu samolotem lub jazdy samochodem w górach.
Także aktywność fizyczna, której towarzyszy podwyższenie ciśnienia w drogach oddechowych – np. pływanie czy intensywne uprawianie seksu – może wywołać TGA (patrz apli- kacja, s. 54). Ta przypadłość często występuje u osób, które, tak jak pani K., wskoczyły do zimnej wody. To dlatego Charles Miller Fisher i Raymond Adams, neurologowie z Massachusetts General Hospital w Bostonie, już w latach pięćdz...
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
