„Słowa mają moc”. „Nie da się cofnąć wypowiedzianego słowa”. „Słowem można zranić”. „Słuchaj, co mówię”. Pewnie można by przytaczać więcej podobnych powiedzeń, które większość z nas słyszała. Słowa mogą przekazywać prawdę. Mogą również zakrzywiać rzeczywistość – nie tylko przez celowe kłamstwo, ale przede wszystkim za sprawą mechanizmów obronnych. Ich rozbrajanie jest zadaniem psychoterapii.
Wielu pacjentów w procesie psychoterapii doświadcza wglądu w siebie, uczy się rozpoznawania własnych emocji, wyrażania ich, stawiania granic. Rozumieją, w jaki sposób historia życia ukształtowała ich sposób reagowania. Potrafią dbać o swoje potrzeby. W dłuższej perspektywie jednak doświadczają poczucia samotności. Dlaczego tak się dzieje?
Wiele mówi się o kryzysie męskości – że współcześni mężczyźni nie mają odpowiednich wzorców, że w ich życiu nie było ojców, a jak byli, to niezaangażowani, zdystansowani. Wychowywały ich samotne matki, które miały na głowie zakupy, sprzątanie, pranie, gotowanie, a do tego często jeszcze pracowały zawodowo. Jest w tym dużo prawdy, jednak rzeczywistość bywa bardziej złożona.
„Nie umiem stawiać granic”, „Nie potrafię wymagać”, „Brak mi stanowczości”, „Nie jestem konsekwentny”. Mimo ogromnej liczby poradników, blogów i podcastów na temat asertywności i stawiania granic, wiele osób wciąż tego nie potrafi. W czym zatem tkwi problem?
Kilka dni temu wybrałem się do sklepu ze sprzętem AGD, aby kupić nową sokowirówkę. Sprzedawca omówił ze mną podstawowe parametry nowego sprzętu i szybko przeszedł do propozycji ubezpieczenia. Od niedawna ochroną ubezpieczeniową objęte są również uszkodzenia mechaniczne, wspomniał. Jeśli pęknie panu obudowa, kontynuował, albo złamie się jakaś część, wymienimy ją na nową. Poczułem, że podczas kilku chwil konwersacji moja radość z nowego nabytku zaczęła szybko ustępować miejsca innemu uczuciu: lękowi.
Pamiętam, jak na początkowym etapie szkolenia terapeutycznego zastanawialiśmy się, jak to jest, że prowadząc terapię, pytamy o tyle ważnych rzeczy, słuchamy historii życia naszych pacjentów, potem interpretujemy to wszystko, a pacjenci często nie zmieniają się wcale.
Współczesny filozof i teoretyk kultury Byung-Chul Han twierdzi, że w każdej epoce występują dominujące choroby. Według niego współcześnie zmagamy się przede wszystkim z syndromem wypalenia, którego konsekwencją są głównie zaburzenia nastroju, m.in. depresja i stany lękowe.
Od początku sesji, z dużym napięciem w głosie, pan Adrian opowiadał o relacji z żoną:
– Kiedy mówię jej o moich sukcesach, to słucha mnie z uwagą. Lubi, jak opowiadam o rozmowach z klientami, negocjacjach, podpisywaniu kontraktów. Ale jak jestem słaby, smutny albo denerwuję się czymś, to na to w naszych rozmowach nie ma zbyt wiele miejsca. Często po chwili rozmowy ona mi mówi, że już nie może tego słuchać. Czuję się wtedy zlekceważony, odrzucony. W naszym domu nie ma miejsca na moją słabość.
Tym, którzy nie potrafią żyć samodzielnie, ciężko zbudować satysfakcjonujący związek. Bo dla nich związek jest koniecznością, a nie wyborem. A tam, gdzie drugi człowiek staje się protezą, nie ma miejsca na bliskość.
