Wpisując się w 1881 roku do metryki studentów uniwersytetu w Lipsku, Oswald Külpe planował kształcić się w zakresie historii. Jednak wykłady Wilhelma Wundta zrobiły na nim tak duże wrażenie, że postanowił zająć się filozofią i psychologią. Przez całe życie pamiętał, komu zawdzięczał te pasje, tak więc publikując dwanaście lat później obszerny podręcznik psychologii, zadedykował go właśnie Wundtowi. Była to jednak ostatnia jego książka, w której zgadzał się z wizją psychologii, jaką przekazał mu ten wybitny nauczyciel.
Mentor szkoły würzburskiej
Oswald Külpe był pierwszym „secesjonistą” i „kontestatorem” programu psychologii Wilhelma Wundta.
Pracując na uniwersytecie w Würzburgu, skupił wokół siebie zdolnych młodych uczonych, takich jak Narziss Ach, Karl Ludwig Bühler, Karl Marbe i Otto Selz, którzy wraz z nim tworzyli tak zwaną szkołę würzburską. Külpe dowodził, że psychologia Wilhelma Wundta i jego kontynuatorów nie jest przydatna do badania wyższych procesów psychicznych, zwłaszcza myślenia. Mistrz z Lipska zajmował się głównie eksperymentalnym badaniem oglądowych treści świadomości, takich jak wrażenia, wyobrażenia i uczucia. Natomiast Külpe odkrył istnienie nieoglądowych treści świadomości. Analizując naturę myślenia, doszedł do wniosku, że pozostaje ono w zupełnie innych związkach ze swymi przedmiotami niż odbiór wrażeń lub przeżywanie emocji.
Külpe starał się zreformować poglądy Wundta na całą psychologię. Podstawowe dla tej nauki pojęcia to według niego: podmiot, dusza, jaźń i świadomość. Dusza stanowi nieokreślone podłoże faktów psychicznych. Jaźń jest to dusza indywidualna, a równocześnie cały żyjący organizm, w którym jest ona czynna. Natomiast pod pojęciem świadomości niemiecki uczony rozumiał aktualne, teraźniejsze i subiektywne doświadczenia jednostki. Külpe wypowiadał się także na temat nieświadomości, traktując ją jako zbiór wszystkich tych odczuć i doświadczeń, które nie należały do teraźniejszych, subiektywnych zjawisk zachodzących w psychice: nieświadome pragnienia, nadzieje, związki myśli i wyobrażeń oraz nieuświadamiane procesy psychiczne.
Według Külpego, podstawową metodą badań w psychologii jest samo[-]obserwacja. W przypadku prostych treści świadomości stosować można samoobserwację bezpośrednią, czyli obserwację aktualnie zachodzących zjawisk psychicznych. Badanie skomplikowanych treści świadomości może się opierać na samoobserwacji odtwarzającej, retrospektywnej, dokonywanej po wygaśnięciu danego przeżycia.
W stronę psychologii postaci
Choć poglądy Külpego oraz firmowanej przez niego szkoły würz[-]bur[-]skiej stały się niezależnym i ory[-]gi[-]nalnym nurtem w rozwoju psy[-]chologii początków dwudziestego wieku, to niektórzy historycy nauki dostrzegają punkty wspólne jego teorii z psychologią postaci. Takim było założenie o istnieniu jedności życia duchowego. Przekonanie to stanowiło negację atomistycznego rozpatrywania procesów psychi...
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
