Więcej nie piję

Do gabinetu wchodzi para – młodzi, zadbani, zachowują się z gracją, są uprzejmi dla siebie. Pod fasadą kulturalnej ogłady panuje emocjonalny chłód i dystans, niewyrażona złość i wzajemne pretensje. Patrzą na siebie ze smutkiem i tęsknotą za oddalającą się miłością. On prowadzi własną firmę, ona pracuje w budżetówce, mają troje dzieci. Żona mówi, że właściwie niczego im nie brakuje, ale... mąż pije, za dużo pije. To niszczy jego i całą rodzinę. – Wszyscy cierpimy. Zawsze lubiliśmy spotykać się z ludźmi, ale od kiedy on się upija, tracę chęci – dodaje.

Mąż przyznaje, że zatracił się w piciu, powoli dociera do niego, że to jego picie „jest jakieś nienormalne”: – Kocham żonę i dzieci. Nie chcę całkowicie zrezygnować z picia, ale chciałbym nauczyć się panować nad tym.

Ten przykład pokazuje, że być może potrzebna jest zmiana perspektywy w podejściu do problemów wynikających z nadużywania alkoholu. Gros osób pijących nadmiernie nie chce się identyfikować z etykietką „alkoholik”, a przekonywanie ich, że są alkoholikami, często prowadzi do wycofania się z terapii i zaniechania pozytywnych zmian.
Na pierwszym spotkaniu terapeuta przeprowadza wywiad, by dowiedzieć się, jakie są potrzeby pacjenta (i jego współmałżonka). Pacjenci na ogół oczekują, że w trakcie terapii nauczą się kontrolować swoje picie. Stałe kontrolowanie często prowadzi do emocjonalnego napięcia, wysiłku oraz narastającego lęku.

Co poza albo-albo?

Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania ICD-10 podaje sześć objawów uzależnienia, przy czym przynajmniej trzy z nich wystąpiły w ciągu ostatniego roku. Jeden z tych objawów – „upośledzona zdolność kontrolowania zachowań związanych z piciem (trudności w unikaniu rozpoczęcia picia, trudności w zakończeniu picia do wcześniej założonego poziomu, nieskuteczność wysiłków zmierzających do zmniejszenia lub kontrolowania picia)” – wyraźnie wskazuje na upośledzoną zdolność do kontroli. W powszechnym modelu szkolenia dla terapeutów funkcjonuje przekonanie, że osoba uzależniona traci kontrolę bezpowrotnie. Odzyskać ją można tylko poprzez trwałą abstynencję. Obecnie rozumienie tego problemu zmienia się. Pojawiło się nowe podejście w terapii, proponujące ograniczenie ilości spożywanego alkoholu do z góry założonego poziomu i w określonym czasie (Program Ograniczenia Picia, POP). Jedni nazwą to kontrolą, inni monitorowaniem lub ograniczeniem, a jeszcze inni skoncentrują się na czymś innym.

Terapia uzależnień oparta na psychologicznych mechanizmach uzależnienia zdeterminowała myślenie do postawy albo-albo. Dlatego powszechnie przyjęło się, że kto nie chce przyznać się do tego, że jest alkoholikiem, tkwi w iluzji, że jest w stanie kontrolować swoje picie. Jak zatem zdiagnozować osobę, która nie pije co najmniej rok, choć koszt...