Sen dzieli się na fazy oraz cykle. Zasypiając, wchodzimy w najpłytszy sen – N1. To pośrednia faza między snem a jawą – 50% ludzi wybudzonych z tej fazy będzie twierdziła, że w ogóle nie spała. Następnie wchodzimy w fazę N2, której jest procentowo najwięcej w ciągu nocy. Kolejno mamy fazę N3, czyli snu głębokiego, inaczej wolnofalowego. Tego rodzaju snu z kolei jest najwięcej na początku nocy, łącznie stanowi on mniej więcej 15–20% przespanego czasu. Podczas snu głębokiego najtrudniej nas wybudzić i mamy najniższe tętno. Ta faza snu jest kluczowa, jeżeli chodzi o regenerację organizmu. Działa korzystnie na system immunologiczny oraz przykłada się do wydzielania hormonu wzrostu. Sen głęboki dobrze działa również na wyższe funkcje umysłowe związane z przedczołową korą mózgową, na przykład hamowanie impulsów (m.in. wpływa na siłę naszej woli oraz na zdolność skupiania się). Co ciekawe, kiedy „zarwiemy noc”, nasz organizm od razu uzupełnia braki snu głębokiego. Więcej snem głębokim śnimy również wówczas, kiedy uprawiamy sport.
Potem następuje sen REM (rapid eye movement), podczas którego nasze gałki oczne ruszają się szybko w lewo i w prawo. W tej fazie śnimy, ale też zapamiętujemy, czego się nauczyliśmy podczas dnia (również nowych zdolności motorycznych, takich jak gra na pianinie czy nowa technika sportowa). Faza REM służy też emocjonalnemu radzeniu sobie z problemami poprzedniego dnia – mózg „obrabia” te zdarzenia na różne sposoby. Snu REM jest z kolei najwięcej w drugiej połowie nocy (łącznie jest to ok. 20%).
Kiedy nasz mózg przejdzie przez te wszystkie fazy, możemy powiedzieć, że miał miejsce jeden cykl snu. Przeważnie taki cykl trwa 90 minut (wartość uśredniona). I tu bardzo ważna rzecz – po każdym cyklu następuje krótkie przebudzenie (większość osób w ogóle tego nie pamięta). U wszystkich ludzi występuje od kilku do kilkunastu drobnych przebudzeń w ciągu nocy.
POLECAMY
Fazy snu zostały odkryte w badaniu EEG (elektroencefalografia), które mierzy aktywność elektryczną mózgu. Widzimy na przykład, że podczas snu głębokiego fale mają dużo większą amplitudę i są wolniejsze, dlatego ten sen nazywa się wolnofalowym. Z kolei fale mózgowe podczas snu REM są bardzo podobne do tych na jawie – na szczęście jesteśmy w tej fazie „odłączeni” od naszych mięśni odpowiedzialnych za ruch i nie pobiegniemy nagle w czasie żywego snu.
Rachel Manber i Coleen Carney, psycholożki zajmujące się tematyką snu, dowodzą, że osoby z bezsennością doświadczają nadmiernego pobudzenia w ciągu dnia i nocy (hyperarousal). Osoby te często same mówią, że są zmęczone, ale nie senne, przez co mają problemy, aby udać się na drzemkę! To trochę tak, jak gdyby osoba bez problemów ze snem była po gorszej nocy, ale wypiła tyle kaw i była tak pobudzona, że pomimo zmęczenia nie może zasnąć w ciągu dnia. Widać to w badaniu polisomnograficznym – osoby cierpiące na bezsenność mają więcej drobnych przebudzeń i niektóre fazy snu, na przykład REM, ulegają fragmentacji (widoczne są podczas niej drobne wybudzenia, których nie widać u osób niemających problemów ze snem).
7 REGUŁ DOBREGO SNU
1. STAŁE RAMY SNU
Okazuje się, że nie tylko liczba przespanych godzin ma znaczenie – równie istotna jest jakość i regularność. Nasz organizm lubi rytm, a nasz sen w szczególności. Dlatego bardzo ważnym czynnikiem wpływającym na jakość snu, a w konsekwencji samopoczucie, są regularne pory wstawania oraz kładzenia się. Jeżeli raz budzimy się o 7:00, a raz o 11:00, to tworzy się efekt „jet-lagu” (to tak, jakbyśmy obudzili się trzy strefy czasowe od miejsca, w którym żyjemy). Przeprowadzono badania pokazujące, że nieregularne pory wstawania zwiększają równi...
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
