Robert Rosenthal i Lenore Jacobson opublikowali w 1968 roku wyniki eksperymentu, który zrewolucjonizował myślenie o edukacji i wpływie nauczycieli na rozwój uczniów. Przeprowadzili go w amerykańskiej szkole podstawowej, położonej w dużym mieście, w którym większość stanowili mieszkańcy o dosyć niskim statusie społeczno-ekonomicznym. Szkoła kształciła dzieci w 18 klasach (po trzy na każdym z sześciu poziomów). Pod koniec roku szkolnego wszyscy uczniowie rozwiązali niewerbalny test inteligencji TOGA (Tests of General Ability), którego wyniki nie zależą od nabywanej w szkole wiedzy i umiejętności w zakresie czytania, pisania oraz arytmetyki.
Był to standardowy test inteligencji, ale niezbyt popularny. Eksperymentatorzy wybrali go, ponieważ istniało bardzo duże prawdopodobieństwo, że w szkole TOGA będzie nieznany. Mogli więc oznajmić nauczycielom, że test prognozuje rozwój intelektualny uczniów w ciągu najbliższego roku szkolnego. Następnie z każdej klasy naukowcy wylosowali po 20 proc. dzieci i na początku kolejnego roku szkolnego przekazali nauczycielom ich nazwiska wraz z informacją, że zgodnie z wynikami testu właśnie u tej grupy może dokonać się niezwykły rozwój intelektualny. Na koniec roku szkolnego eksperymentatorzy ponownie przeprowadzili pomiar inteligencji wszystkich uczniów przy pomocy testu TOGA.
Dzieci, od których nauczyciele oczekiwali większego rozwoju intelektualnego, osiągnęły lepsze wyniki niż pozostali uczniowie (średnio o prawie 4 pkt). Szczegółowa analiza wyników pokazała, że tak naprawdę istotny z punktu widzenia statystyki wzrost nastąpił w klasach pierwszych (średnio o ponad 15 pkt) i drugich (średnio o 9,5 pkt). To oznacza, że uczniowie klas pierwszych, którzy w pierwszym teście uzyskali wynik sytuujący ich poniżej dolnej granicy przeciętnej inteligencji (85 pkt), po roku bez problemów kwalifikowali się do grupy przeciętnie inteligentnej. Analogiczna sytuacja miała miejsce w przypadku dzieci, które po pierwszym teście uznane zostały za przeciętnie inteligentne – po roku uzyskiwały wynik świadczący o ich ponadprzeciętnych zdolnościach intelektualnych!
Pigmalion i Golem w jednej ławce
Wyniki eksperymentu Rosenthala i Jacobson dowodzą występowania tzw. efektu oczekiwań interpersonalnych, inaczej zwanego samospełniającą się przepowiednią. Polega on na tym, że jeśli jedna osoba oczekuje od drugiej określonych zachowań, to z czasem te zachowania się pojawią. Jeśli do efektu oczekiwań interpersonalnych dochodzi na terenie szkoły – tak jak w eksperymencie Rosenthala i Jacobson – mówimy o efekcie Pigmaliona. Właśnie dlatego autorzy zatytułowali książkę poświęconą swojemu eksperymentowi Pygmalion in the Classroom: Teacher Expectation and...
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
