Dlaczego konkretne rytuały odgrywają kluczową rolę w funkcjonowaniu rodzin, jak wpływają na relacje oraz jak skutecznie wprowadzać je do życia rodzinnego? Być może po lekturze spojrzycie na Wasze rodzinne rytuały (a może dopiero zaczniecie je dostrzegać?) w innym świetle i docenicie je.
Czym są rodzinne rytuały i dlaczego mają znaczenie?
Rytuałami określamy regularnie powtarzane czynności o symbolicznym charakterze, wykraczające poza rutynę codzienności. Obejmują szerokie spektrum zwyczajów – od głęboko zakorzenionych w danej kulturze czy religii, poprzez mniej formalne tradycje związane z obchodzeniem świąt i rodzinnych uroczystości, aż po drobne, pozornie banalne praktyki stworzone spontanicznie i pielęgnowane przez konkretną rodzinę.
Eliminując powszechną pomyłkę, zwróćmy uwagę na różnice znaczeniowe w słowie „rytuał” a „rutyna”. Główną różnicą między tymi sformułowaniami jest nasza postawa. Zajęciami rutynowymi można określić te, które służą organizacji życia rodzinnego: strukturalne elementy dnia, takie jak mycie zębów, gotowanie obiadu czy pranie. Natomiast rytuały możemy rozumieć jako czynności niosące ze sobą większy ładunek emocjonalny i symboliczny – są dla nas personalnie ważne i wyjątkowe. Rytuałem mogą być wspólne posiłki, czytanie bajek na dobranoc, weekendowe spacery czy wyjazdy, obchodzenie urodzin i świąt, wspólne spędzanie wakacji.
Co łączy te przykłady? Psychologia społeczna dostarcza fascynującej odpowiedzi – we wszelkich rytuałach rodzinnych mamy do czynienia ze wspólnym, symbolicznym działaniem, które z niezwykłą siłą buduje poczucie tożsamości, przynależności i trwałej więzi. Innymi słowy, poprzez wspólne celebrowanie drobnych, rodzinnych tradycji i zwyczajów budujemy rodzinny fundament, na którym opiera się poczucie bliskości i wzajemne zrozumienie między członkami rodziny. A zatem nawet w pozornie błahych, trywialnych rytuałach rodzinnych, takich jak wspólne składanie skarpetek czy oglądanie Kevina w święta, kryje się głęboka, psychologiczna siła, która – być może poza naszą świadomością – wpływa na jakość codziennego funkcjonowania całego systemu rodzinnego.
Chcąc głębiej zrozumieć fenomen i siłę rytuałów rodzinnych, przyjrzyjmy się kilku kluczowym i uniwersalnym mechanizmom psychologicznym, które uruchamiają się w każdym z nas, zarówno w dzieciach, młodzieży, jak i dorosłych członkach rodziny.
POLECAMY
Zbuduj poczucie bezpieczeństwa i stabilności
Regularność i powtarzalność rodzinnych rytuałów zaspokaja jedną z podstawowych ludzkich potrzeb, czyli potrzebę bezpieczeństwa. Ich regularny, niezmienny rytm daje wszystkim członkom rodziny, a zwłaszcza dzieciom, głębokie przeświadczenie, że świat jest przewidywalnym, bezpiecznym miejscem, nawet jeśli w aktualnej sytuacji przeczą temu obiektywne fakty. Będzie to szczególnie ważne w nietypowych lub zmieniających się okolicznościach, takich jak rozstanie rodziców, przeprowadzka lub po innych kryzysowych doświadczeniach.
Dobrze znany od lat rytuał, np. wspólne pieczenie ciasta w dzień urodzin, może mieć działanie terapeutyczne. Klasycznym przykładem kojącego rytuału dającego poczucie bezpieczeństwa w nowym środowisku może być cykl czynności, jakie wykonujemy z dzieckiem przed snem. Jeśli w domu mamy w zwyczaju...
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
