Chcesz lepiej poznać ten temat? Zapraszamy na OGÓLNOPOLSKI KONGRES PSYCHOLOGÓW I PSYCHOTERAPEUTÓW!
Gaslighting – nowy wymysł naszych czasów?
Gaslighting to forma emocjonalnego i psychicznego znęcania się. Jego stosowanie opiera się na werbalnych i behawioralnych działaniach, które mają wywoływać poczucie zwątpienia, postradania zmysłów, utraty zaufania do siebie i własnego osądu. Głównym celem gaslightingu jest przejęcie kontroli nad osobą, wobec której jest on stosowany, a w konsekwencji często nad całym jej życiem. Według Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego termin ten „kiedyś odnosił się do manipulacji tak skrajnej, że wywoływał chorobę psychiczną lub usprawiedliwiał umieszczenie osób doświadczających gaslightingu w szpitalu psychiatrycznym, jednak obecnie jest używany bardziej ogólnie”.
Termin gaslighting został zaczerpnięty ze sztuki zatytułowanej Gas Light, napisanej w 1938 r. przez Patricka Hamiltona. W krótkim czasie dokonano adaptacji filmowej – w 1940 r.
w Wielkiej Brytanii, a w 1944 r. w Stanach Zjednoczonych. Gas Light to mroczna opowieść o mężczyźnie, który poprzez emocjonalne i psychiczne znęcanie się usiłuje doprowadzić swoją żonę do wniosku, że oszalała. Ukrywa przedmioty w domu, a gdy żona to zauważa, usiłuje jej wmówić, że sama zmieniła ich miejsce, o czym nie pamięta lub je zgubiła. Podobnie postępuje z przygaszaniem światła. Kiedy żona to zauważa, mówiąc, że w pokoju jest ciemno, odpowiada, że jej się wydaje. Wszystko po to, by przejąć jej majątek. Kobieta, doświadczając wielu takich sytuacji, zaczyna wątpić w siebie i odbiór rzeczywistości.
Niektórzy mają wątpliwości co do negatywnych skutków gaslightingu, uważając, że to jedynie nieszkodliwe złośliwości. Jednak w rzeczywistości gaslighting, jako forma emocjonalnego i psychicznego znęcania się, znacząco wpływa na spadek jakości życia. Wiąże się to z odczuwaniem przewlekłego stresu, obniżonego poczucia własnej wartości, pewności siebie i sprawczości, a także ze zniszczeniem lub utratą tożsamości. Najczęściej prowadzi również do utraty zdrowia psychicznego. Według psychoanalityczki, autorki oraz naukowczyni z Yale Center for Emotional Intelligence, Robin Stern gaslighting może prowadzić do zwiększonego lęku i depresji jak również „[…] może nie być jedynym czynnikiem prowadzącym do chorób psychicznych, ale te same czynniki, które sprawiają, że osoba jest podatna na gaslighting, mogą skutkować niższą samooceną, niepewnością co do obserwowanej rzeczywistości, lękiem, a ostatecznie depresją”. Stern podkreśla, jak niebezpieczny jest gaslighting w relacji z osobą bliską: „Z biegiem czasu zaczynasz wierzyć, że coś jest z tobą nie tak, ponieważ mówi ci to jedna z najważniejszych osób w twoim życiu”. Na tym nie koniec, gaslighting może wpływać na funkcjonowanie danej osoby nie tylko w relacji z kimś, kto go stosuje, a także w innych obszarach życia, jak szkoła, praca czy życie społeczne. Nie można ignorować faktu, że gaslighting najczęściej prowadzi do niezdrowego sposobu myślenia i błędnych przekonań, że skoro jest się tak traktowanym, to z jakiegoś powodu się na to zasługuje. Ma to ogromny wpływ na zaniechanie lub niepodejmowanie poszukiwania pomocy. Jednocześnie gdy osoba stosująca gaslighting znika z życia osoby krzywdzonej, zwątpienie i brak zaufania wobec siebie pozostaje u ofiary.
Jak się uchronić przed gaslightingiem?
Niestety nie ma takiej możliwości. Można go doświadczyć niezależnie od pochodzenia, tożsamości, wyznania, koloru skóry, wykształcenia, płci, orientacji psychoseksualnej czy klasy. Badacze wyróżniają grupę osób, która może być na gaslighting bardziej poda...
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
