Choć taka przypadłość dotyczy nawet 6% populacji, zdecydowana większość ludzi o tych cechach, w tym również dzieci, nie jest świadoma, że ich dysfunkcje matematyczne można leczyć. W obliczu zmian wprowadzanych w programach edukacyjnych szkół dyskalkulia na tym polu jest coraz bardziej zauważalna. Jednak zaburzenie obejmuje również osoby dorosłe. Dyskalkulię możesz mieć więc Ty lub Twoje dziecko.
POLECAMY
Dyskalkulia jako zaburzenie
Dyskalkulia, czyli połączenie greckiego „dys” (źle) i łacińskiego „calculare” (liczyć). Jest to przejaw ogólnych trudności z przyswojeniem struktury nauk matematycznych. Problem dyskalkulii nie jest pojęciem nowym, ponieważ zdefiniowano go już w drugiej połowie XIX wieku. Dokładnie w 1974 roku słowacki neuropsycholog Ladislav Košč w swoich publikacjach podjął próbę wyjaśnienia tego zaburzenia.
„Dyskalkulia rozwojowa jest strukturalnym zaburzeniem zdolności matematycznych — pisze L. Košč — mających swe podłoże w zaburzeniach genetycznych i wrodzonych tych części mózgu, które są bezpośrednim podłożem anatomiczno-fizjologicznym dojrzewania zdolności matematycznych odpowiednio do wieku, bez jednoczesnego zaburzenia funkcji umysłowych.”.
Ladislav Košč stworzył także specjalną klasyfikację dyskalkulii, która pozwala lepiej rozpoznać istotę problemu. Do podstawowych rodzajów tego zaburzenia zalicza się:
1. Dyskalkulia werbalna – trudności z pojęciami, określaniem ilości, nazywaniem cyfr i operacji.
2. Dyskalkulia ideognostyczna – problemy z tworzeniem pojęć i liczeniem w pamięci.
3. Dyskalkulia operacyjna – nieumiejętność przeprowadzania operacji matematycznych.
4. Dyskalkulia leksykalna – zaburzenie czytania znaków i działań matematycznych.
5. Dyskalkulia graficzna – problem z zapisem znaków i symboli matematycznych, również ze słuchu.
6. Dyskalkulia praktognostyczna – brak umiejętności manipulacyjnych i porównawczych, zaburzenie szacowania.
Do ogólnych objawów dyskalkulii zalicza się problem z liczeniem, odczytywaniem czasu, błędy w pisaniu liczb, kłopoty z zapamiętywaniem znaków matematycznych i etapów operacji czy trudności w odczytywaniu map.
Ciężko określić też skalę problemu, ponieważ nie jest prowadzony żaden rejestr osób z dyskalkulią. Ponadto w Polsce nie ma również jasnych kryteriów jej diagnozowania. Według Polskiego Towarzystwa Dysleksji, uczniowie mający zaburzenia w naukach matematycznych stanowią jedynie 0,1%. W 2016 roku MEN deklarował współpracę z Centralną Komisją Egzaminacyjną i Ośrodkiem Rozwoju Edukacji w Warszawie, która miała zaowocować nowymi badaniami i projektami wspierającymi dzieci z dyskalkulią.
Leczenie dyskalkulii opiera się na podjęciu odpowiednio dopasowanej do ucznia terapii pedagogicznej, dodatkowych konsultacjach z nauczycielem, czy zajęciach praktycznych, które mają wypracować pewne metody niwelowania objawiających się trudności z dziedziną matematyki.
W przypadku, gdy uczeń ma dyskalkulię, nauczyciel na podstawie opinii poradni specjalistycznej powinien dopasować wymagania edukacyjne do indywidualnych potrzeb osoby z takim zaburzeniem. Mówi o tym art. 22 ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 1996 r. Nr 67, poz. 329, z późn. zm. 2)).
Pomoc i wsparcie
Na ogół leczenie dyskalkulii, które powinno być poprzedzone dokładną diagnozą w poradni psychologicznej lub pedagogicznej, opiera się na regularnych ćwiczeniach. W całym procesie najważniejsza jest współpraca ucznia z rodzicami i nauczycielem bądź terapeutą. Dziecko powinno mieć czas na realizację zadań w swoim tempie. Ponadto istotne jest emocjonalne wsparcie, akceptacja i pomoc.
Ćwiczenia mogą mieć formę zabaw lub gier, które pomagają uzyskać pozytywną postawę dziecka. Entuzjazm ucznia ułatwia przyswajanie nowej wiedzy, obniża stres, a jednocześnie utrzymuje zainteresowanie i koncentrację na konkretnym zagadnieniu. Przykładem takich ćwiczeń są labirynty, rebusy, odwzorowywanie figur, pisanie obiema rękami naraz, rymowanki, memory z wyrazami lub obrazkami, rozsypywanki liczbowe, łączenie liczb w konkretne grupy.
Rozwój a smartfony
Współczesne technologie są bardzo przydatne, również w leczeniu różnych zaburzeń. I tak urządzenia elektroniczne typu telefon czy tablet mogą być doskonałym uzupełnieniem terapii klasycznymi ćwiczeniami. Smartfony wykorzystuje się w różnych przypadkach np. diagnozowaniu i leczeniu depresji lub cukrzycy. Specjalne aplikacje, które mają pomóc chorym, są stale rozwijane i wzbogacane o nowe funkcjonalności.
Mądre korzystanie z urządzeń elektronicznych jest więc jak najbardziej wskazane w terapii związanej z dyskalkulią. Dzięki korzystaniu z wybranych aplikacji można pracować nad rozwiązaniem problemów z procesami matematycznymi praktycznie w każdym miejscu, o i każdej porze.
Aplikacje, które pomagają
Wśród aplikacji mobilnych coraz częściej można znaleźć propozycje dla najmłodszych. Według raportu „Back to School” tylko 2014 roku w sklepie Google Play znajdowało się ponad 300 tysięcy aplikacji dla dzieci. Wiele z nich ma charakter edukacyjny. Wykorzystując aplikacje we właściwy sposób, można więc korzystnie wpłynąć na rozwój kilkulatków.
Biorąc pod uwagę ćwiczenia, których nie może zabraknąć w planie wyrównawczym uczniów z dyskalkulią, można wyróżnić kilka pomocnych programów.
Wysoko oceniane przez użytkowników aplikacje wspierające leczenie tego zaburzenia to przykładowo „Labirynty i więcej” (prosta gra, która pozwala się skupić na ćwiczeniu logicznego myślenia), Block Puzzle Numbers (łączenie bloków liczbowych na planszy) czy Memory - trening pamięci (umożliwia zgadywanie zarówno liczb, jak i liter czy symboli). Poleca się także aplikacje wspierające ogólne umiejętności matematyczne, takie jak „Matematyka dla dzieci - Labmat w klasach 1,2,3,4,5”, „Gry matematyczne klasa 1 2 3”, a także „Moje Puzzle Matematyczne”.
Warto wziąć pod uwagę także dedykowane programy dokształcające typu Eduterapeutica Dyskalkulia (wersja wyłącznie na komputer) czy EarlyLogic. Są one stworzone z myślą o diagnozie i wyborze odpowiedniej terapii w leczeniu dyskalkulii.
