AGNIESZKA CHRZANOWSKA: Naucz się myśleć za siebie; sam decyduj; licz tylko na siebie – takie rady słyszymy już w dzieciństwie. Pan tymczasem twierdzi, że sami tak naprawdę niewiele wiemy...
POLECAMY
STEVEN SLOMAN: Takie rady nie są najlepsze. Pojedyncze osoby nie potrafią myśleć samodzielnie – jesteśmy zależni od innych. Thomas Landauer oszacował, że ludzki umysł może pomieścić około 1 gigabajta informacji, czyli ułamek tego, co jesteśmy w stanie zapisać na malutkim pendrivie. Ludzie nie są skarbnicami wiedzy, jesteśmy biegli raczej w wąskich dziedzinach. Większości rzeczy po prostu nie pojmujemy. Żeby je zrozumieć, musimy polegać na zewnętrznej pomocy – na własnym ciele, świecie, Internecie i przede wszystkim na innych ludziach.
W książce The Knowledge Illusion pisze Pan, że ludzki umysł jest olśniewający, a jednocześnie... idiotyczny. Jak to możliwe? Skąd ten paradoks?
Mało wiemy jako jednostki. Na przykład co czwarty Amerykanin nie wie, czy Ziemia krąży wokół Słońca, czy odwrotnie. Co drugi nie wie, czy antybiotyki niszczą bakterie, czy wirusy. Mieszkańcy innych krajów wcale nie wypadają lepiej. A mimo to ludzkość osiąga wspaniałe rzeczy. Wynaleźliśmy iPhone’a i łodzie podwodne. Tworzymy wspaniałe dzieła sztuki i architektury. Na przeróżnych konferencjach ludzie z całego świata spotykają się, by dyskutować na ważne tematy. Jak to możliwe, że osiągnęliśmy tak wiele, skoro jako jednostki jesteśmy tak ograniczeni i nieudolni? Bo myślimy i pracujemy w zespołach, istnieje wspólnota wiedzy.
Każdy z nas wnosi swoją niewielką cząstkę, a całość, która powstaje, jest znacznie większa niż suma części.
W jakich obszarach przeceniamy swoją wiedzę?
Lepiej spytać, w jakich obszarach tego nie robimy. Frank Keil i Leonid Rozenblit dowiedli, że przeceniamy swoje rozumienie mechanizmów działania przedmiotów, z którymi mamy do czynienia na co dzień, takich jak toaleta czy zamek błyskawiczny, jak i większych obiektów, np. helikoptera. Z kolei badania, które prowadziłem z moimi współpracownikami, pokazały, że dotyczy to też kwestii politycznych, takich jak państwowa opieka medyczna czy system handlu emisjami gazów cieplarniach. Frank Keil pokazał też, że przeceniamy to, na ile rozumiemy procesy biologiczne, takie jak na przykład cykl Krebsa. Gdy jakieś zagadnienie czy przedmiot są choć trochę złożone, na ogół przeceniamy nasze rozumie-
nie ich.
Jakie są źródła iluzji wiedzy? Dlaczego je...
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
