Milczący towarzysz

Laboratorium

Uczestnicy wypraw polarnych opowiadają nieraz, że odczuwali w drodze obecność kogoś, kto ich prowadził, a czasem nawet ratował z opresji. Kim są tacy niewidzialni towarzysze?

„Wreszcie musiałem zapaść w niespokojną, pełną koszmarów drzemkę; budząc się z niej powoli – jeszcze na wpół w snach pogrążony – otworzyłem oczy; izba, przedtem oświetlona słońcem, była teraz spowita w mrok. Uczułem natychmiast wstrząs przebiegający przez całe ciało; nic nie było widać, nic nie było słychać, ale zdało mi się, że jakaś nadprzyrodzona dłoń spoczywa w mojej. Ręka zwisała mi na kołdrze, a bezimienny, niewyobrażalny, milczący kształt czy widmo, do którego dłoń owa należała, siedział snadź tuż przy moim łóżku. Przez czas, który zdał się wiekiem wieków, leżałem zmrożony najpotworniejszym lękiem, nie śmiąc cofnąć dłoni, choć ciągle myślałem, że gdybym tylko mógł o jeden cal ją poruszyć, prysłby straszliwy czar. Nie wiedziałem, w jaki sposób opuściła mnie wreszcie owa świadomość, lecz zbudziwszy się rankiem przypomniałem sobie to wszystko z drżeniem, a później przez całe dnie, tygodnie i miesiące gubiłem się w zwodniczych próbach wyjaśnienia tajemnicy. Mało tego, do tej chwili często dręczy mnie owa zagadka.” (Moby Dick, Herman Melville) 

POLECAMY

Czy ktoś tu jest?

Koś tu jest, obok albo tuż za tobą. Czujesz czyjąś obecność, choć nikogo nie słyszysz ani nie widzisz. To niezwykłe wrażenie jest dobrze znane niejednej osobie. Doniesienia o nim można znaleźć w rozmaitych źródłach, a te z kolei pokazują, że może ono wystąpić w przeróżnych kontekstach – od ekstremalnie niebezpiecznych sytuacji, poprzez doświadczenie żałoby, po paraliż senny albo choroby neurologiczne. W przytoczonym fragmencie Moby Dicka bohater miał poczucie czyjejś obecności, gdy budził się ze snu. Na tej „ziemi niczyjej” między snem a jawą wiele może się wydarzyć, np. osoba wypowiada słowa czy widzi obrazy tuż przed zaśnięciem (omamy hipnagogiczne) albo wciąż towarzyszą jej fragmenty snów, gdy już się budzi (omamy hipnopompiczne). Odczuwanie obecności jest szczególnie typowe dla paraliżu sennego, nazywanego również porażeniem przysennym. Co trzecia osoba doświadcza go w którymś momencie życia. Jest to krótkotrwałe świadome doznanie paraliżu w czasie zasypiania lub wybudzania się, mogą mu towarzyszyć trudności w oddychaniu. Wiele osób opowiada, że podczas paraliżu miało silne poczucie obecności kogoś lub czegoś, czasem znajdującego się w konkretnym miejscu, czasem poruszającego się w ich kierunku. W niektórych przypadkach zjawa uciskała klatkę piersiową leżącego, wywołując jego ogromne przerażenie. Przypuszczalnie podania ludowe opisujące spotkania z demonami nawiedzającymi śpiących, sukkubami i inkubami, wywodzą się właśnie z doświadczenia paraliżu sennego. 

Pomoc i pocieszenie

Pojawiają się również doniesienia o bardziej przyjaznych „gościach”, zwykle jednak opowiadają o nich osoby, które niedawno straciły kogoś bliskiego. Jak pokazały opublikowane w zeszłym roku analizy Anny Castelnovo i jej współpracowników z Università degli Studi di Milano we Włoszech, aż w 60 procentach przypadków żałoby pojawiają się halucynacje jakiegoś rodzaju, a 32–52 procent z nich to doświadczanie obecności. Silne poczucie, że bliski zmarły wciąż jest obecny, często występuje w pierwszym miesiącu żałoby, niekiedy zdarza się jednak, że utrzymuje się przez wiele lat. Inaczej niż w paraliżu sennym poczucie obecności wiąże się tu z uczuciem spokoju i tęsknoty. 

O pozytywnej obecności opowiadają też ludzie, którzy znaleźli się w ekstremalnej sytuacji, ocierając się nawet o śmierć. Uczestnicy wypraw polarnych, ekspedycji górskich, osoby, które przeżyły wypadek morski lub katastrofę naturalną mówią o obecności kogoś, kto ich prowadził lub towarzyszył im w trudach – podobne doświadczenia są znane jako zjawisko „tego trzeciego” (patrz aplikacja, s. 70). „Towarzysz” ten zwykle jest opisywany jak człowiek, ktoś w pewien sposób podobny do tego, kto doświadcza zjawiska. Niekiedy zostaje powiązany z dźwiękami lub słowami albo niewyraźnymi obrazami, cieniem lub zarysem, najczęściej jednak poczuciu obecności nie towarzyszą żadne...

Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.



 

Przypisy

    POZNAJ PUBLIKACJE Z NASZEJ KSIĘGARNI