11 technik psychologicznej i emocjonalnej manipulacji

Ważne jest, aby rozróżnić manipulację od normalnego, „zdrowego” wywierania wpływu społecznego. Taki wpływ społeczny jest częścią konstruktywnych relacji i związków społecznych polegających na dawaniu i braniu. Natomiast w ramach manipulacji jedna osoba jest wykorzystywana przez drugą. Manipulator celowo tworzy sytuację, w której to on jest stroną dominującą i wykorzystuje "ofiarę", aby zrealizować własne cele.

Poniżej znajdziecie listę 11 "trików" używanych często przez manipulatorów. Oczywiście, nie każdy, kto zachowuje się w niżej opisany sposób stara się manipulować. Niektórzy ludzie mają po prostu złe nawyki. Ważne jest jednak nauczyć się rozpoznawać tego rodzaju zachowania, aby wiedzieć kiedy ktoś stara się nas wykorzystać dla własnej korzyści.

1. Przewaga własnego boiska
Otoczenie ma wpływ na to, jak się zachowujemy. Jeśli jesteśmy w miejscu dobrze nam znanym, takim które wywołuje pozytywne skojarzenia będziemy bardziej zrelaksowani i pewni siebie. Co za tym idzie – będziemy trudniejszym celem dla manipulatora. Z kolei jeśli miejsce jest dla nas nowe możemy czuć się niepewnie. Wtedy łatwiej nas będzie zmanipulować. Manipulator może starać się wykorzystać ten fakt i – na przykład – zaplanować spotkanie w miejscu, w którym będziemy czuć się niepewnie, a on jak ryba w wodzie.

2. Manipulowanie faktami
Przykłady: kłamstwa, wymówki, dwulicowość, wmawianie ofierze, że sama spowodowała, że znalazła się w niekorzystnej sytuacji, zniekształcanie sprawy, udzielanie niepełnej informacji, przesadzanie, stronniczość.

3. Przytłaczanie faktami i statystykami
Niektóre osoby uwielbiają intelektualne znęcanie się nad innymi. Starają się wtedy udowodnić swoją wyższość. Przywołują nieznane ci wcześniej fakty, rzucają liczbami, które mają uwiarygodnić ich stanowisko, powołują się na statystki, o których wcześniej nie słyszałeś. Wszystko to może sprawić, że zaczniesz uważać taką osobę za eksperta, a jej sąd zaczniesz traktować jako wiarygodny. W takiej sytuacji dość łatwo można zostać zmanipulowanym.

4. Przytłaczanie procedurami
Pewni ludzie używają biurokracji – roboty papierkowej, dokumentów, procedur – tylko po to, aby utrzymać swoją pozycję i władzę, czyniąc życie innych trudniejszym. Ta technika utrudnia również ustalanie faktów i poszukiwanie prawdy. Pomaga natomiast w ukrywaniu słabości i wad.

5. Podnoszenie głosu i negatywne emocje
Podnoszenie głosu również może być techniką manipulacyjną. Osoba, która podnosi głos i wyraża negatywne emocje może sprawić, że inni zaczną odczuwać lęk. Lęk natomiast może zwiększyć skłonność do uległości.

6. Przykre niespodzianki
Niektórzy ludzie mogą używać przykrych niespodzianek, aby zbić cię z tropu i zyskać psychologiczną przewagę. Zazwyczaj złe, niespodziewane informacje prezentowane są nagle, tak że nie możesz się na nie przygotować. Dla przykładu manipulator może chcieć, abyś poszedł/poszła na dodatkowe ustępstwa w celu kontynuowania wspólnego projektu.

7. Niewiele czasu na decyzję
To typowa taktyka sprzedaży i negocjacji. Manipulator wytwarza presję konieczności podjęcia decyzji w krótkim czasie. Poprzez nałożenie takiej presji ma nadzieję, że zgodzisz się na jego warunki.

8. Złośliwe żarty celowane w Twoje słabostki
Manipulatorzy mogą stosować krytyczne uwagi pod płaszczykiem humoru lub sarkazmu, tak abyś poczuł/a się gorzej i mniej bezpiecznie. Może chodzić o złośliwy żart odnoszący się do twojego wyglądu, przedmiotów, które posiadasz, czy środowiska, z którego pochodzisz. Żartobliwa forma sprawia, że trudno ci się bronić przed tego typu uwagami. Ich negatywność jednak ma na celu wywołanie u ciebie poczucia niższości i zdobycie psychologicznej przewagi, co może zwiększyć podatność na manipulację.

9. Ocenianie i krytykowanie
W takim przypadku – w przeciwieństwie do punktu 9. – manipulator nie używa humoru czy sarkazmu jako przykrywki. Wprost wytyka twoje wady sprawiając, że czujesz się gorzej. Wmawia ci, że nigdy nie będziesz wystarczająco dobry/a. Jeśli tego typu uwagi są zupełnie pozbawione konstruktywności, nie dostarczając żadnych pozytywnych rozwiązań możesz być pewien, że masz do czynienia z manipulacją.

10. Unikanie kontaktu
To również może być technika manipulacyjna. Nieodbieranie telefonów, nieodpowiadanie na sms-y i maile może być próbą siły. Manipulator chce, żebyś czekał, żebyś zaczął odczuwać niepewność, żebyś zaczął wątpić. Unikanie kontaktu jest jak gra, w której milczenie użyte jest jako lewar.

11. Udawanie niewiedzy
Sprawianie wrażenia ignorancji i braku zrozumienia jest dość popularną strategią manipulacyjną. Jeśli ktoś udaje, że nie wie, nie rozumie, czego od niego chcesz, może mieć na celu, żebyś sam/sama wziął/wzięła odpowiedzialność i zrobiła wszystko samemu. Szczególnie często tę technikę stosują dzieci. Jednak jeśli dobrze się przyjrzycie dość łatwo zaobserwować ją również wśród dorosłych.

oprac fb. na podstawie https://www.psychologytoday.com/blog/communication-success/201510/14-signs-psychological-and-emotional-manipulation