ŚWIADOMOŚĆ I TO, CO POZA NIĄ

Pewna pani, atakowana przez swojego partnera z powodu domniemanej nielojalności, powiedziała: „Co ty ode mnie chcesz, przecież ja jestem grzeszna dziewczynka”. Ani ona sama, ani jej partner nie zauważyli tego przejęzyczenia. Pewnie chciała powiedzieć, że jest grzeczną dziewczynką. Trudno przypuścić, że autorka tej wypowiedzi była nieświadoma, a przecież zarazem zrobiła coś, co z pewnością wymknęło się jej spod kontroli. Donald Olding Hebb, znakomity kanadyjski psycholog, napisał, że „terminy »świadomy« i »świadomość« mogą być całkiem użyteczne, jeżeli stosuje się je ostrożnie”. Niestety, o tę ostrożność bynajmniej nie jest łatwo. Problemy z pojmowaniem świadomości, spory na temat granicy między świadomym i nieświadomym sięgają początków psychologii. Co więcej, u swojego zarania była ona wiązana ze świadomością w szczególny sposób. Brała bowiem za swój przedmiot treść ludzkiej