Szkoła i rodzina są dwoma uzupełniającymi się środowiskami wychowawczymi. Ich współpraca ma znaczący wpływ na postępy w nauce i prawidłowe funkcjonowanie ucznia oraz przyspiesza jego wielostronny rozwój społeczny i moralny.
Profesor Mieczysław Łobocki podkreśla, że dobra współpraca pozwala rodzicom lepiej rozumieć specyfikę pracy nauczycieli, dzięki temu buduje zaufanie. Powoduje wzajemne doskonalenie się, wzbogacanie i uzupełnianie wszystkich partnerów współpracy. Ułatwia też stawianie uczniom jednakowych wymagań, udzielanie sobie wzajemnej pomocy w przezwyciężaniu trudności wychowawczych. Aby współpraca rodziców i nauczycieli była możliwa, konieczne jest:
poznanie i rozumienie uczniów przez nauczycieli i rodziców, rodziców przez nauczycieli oraz nauczycieli przez rodziców;
stworzenie możliwości, aby nauczyciele zobaczyli życie szkolne oczami rodziców, natomiast rodzice – życie rodzinne uczniów oczami nauczycieli i podejmowanie
próby przewartościowania zastanego sposobu widzenia szkoły czy rodziny;
uatrakcyjnienie uczniom pobytu w szkole, np. organizowanie wycieczek czy kontakt z ciekawymi ludźmi;
współpraca rodziców i nauczycieli w celu zmian i ulepszeń w życiu klasy;
umacnianie pozytywnych więzi emocjonalnych między nauczycielami, rodzicami i uczniami;
pedagogizacja rodziców, zwracanie szczególnej uwagi na konieczność poszanowania przez nich godności dzieci.
Współpracę z nauczycielem może oczywiście zainicjować rodzic, ale dzieje się to sporadycznie. Natomiast najwięcej może zrobić wychowawca klasy.
Formy i warunki dobrej współpracy
M. Łobocki wymienia trzy grupy form dobrej współpracy, w obrębie każdej proponuje konkretne działania:
indywidualne
• konsultacje pedagogiczne
• wizyty domowe
• kontakty korespondencyjne (dzienniczek ucznia, listy, maile, rozmowy telefoniczne) zbiorowe
• spotkania robocze
• spotkania towarzyskie
• spotkania poświęcone pedagogizacji rodziców
• spotkania z ekspertem
• spotkania w ramach tzw. otwartych drzwi lub dni otwartych mieszane
• wzajemne świadczenie sobie konkretnych usług.
Aby te formy współpracy były efektywne, należy dbać o partnerskie relacje, szczere i konkretne informacje (o rodzinie, szkole), systematyczne i obiektywne gromadzenie informacji o uczniu. Warto również wiedzieć, czego unikać, współdziałając z rodzicami, bowiem niektóre zachowania, postawy i komunikaty hamują efektywną współpracę.
Dominujący czy stanowczy?
Nauczyciel powinien też posiadać wiedzę, z jakimi postawami (typami) rodziców może się spotkać w swojej pracy. Zajmijmy się na początek postawami rodzica w relacji z dzieckiem, bo to one decydują, na ile rodzic jest zainteresowany dzieckiem, one wyznaczają również jego stosunek do szkoły i nauczyciela.
Rodzic dominujący ma wysokie oczekiwania wobec dziecka, sztywne zasady, rzadko okazuje ciepło, jest nieugięty, jeśli chodzi o egzekwowanie tego, co jego zdaniem jest najlepsze dla dziecka.
Rodzic zaniedbujący nie okazuje miłości i wsparcia, izoluje się od dziecka, np. poprzez zatrudnianie opiekunek, ucieczkę w pracę czy przyjemności. Gdy jest w domu, nie nawiązuje relacji z dzieckiem – jest to przede wszystkim obecność fizyczna, a brak emocjonalnej (nie słucha dziecka, nie odpowiada na jego potrzeby psychiczne itp.). Jeśli dziecko sprawia kłopoty – stosuje restrykcje.
Rodzic pozwalający na wszystko jest miły, wspierający, ale nie potrafi ustalić i...
Rodzic w szkole
Współpraca z rodzicami wymaga od nauczycieli przede wszystkim umiejętności interpersonalnych. Oczywiście nie da się „wyuczyć” przebiegu dobrej rozmowy. Warto jednak poznać strategie, które zwiększają szansę na sukces podczas spotkania z rodzicami.