Pierwsze próby pomiaru inteligencji sięgają roku 1905, gdy francuski psycholog Alfred Binet skonstruował, wraz z T. Simonem, pierwszy test inteligencji. Głównym jego celem było rozpoznawanie dzieci opóźnionych w rozwoju umysłowym, by można było opracować dla nich specjalne programy nauczania. Tak więc powstanie pierwszego testu inteligencji wiązało się z edukacją i do dziś jest to jeden z głównych obszarów stosowania testów, ale nie jedyny.
Powodów sprawiających, że niektóre dzieci słabiej się uczą i odstają od rówieśników, może być wiele: nie tylko obniżona inteligencja, ale też wybiórcze opóźnienie niektórych cech rozwoju poznawczego. Może to być również trudna sytuacja domowa dziecka, jego problemy emocjonalne czy trudności z przystosowaniem się do środowiska szkolnego. W każdym przypadku test inteligencji jest jedną z wielu metod, które mogą wyjaśnić przyczyny trudności dziecka w nauce.
Co mierzy Skala Inteligencji Wechslera
Niezwykłą popularność w mierzeniu inteligencji zarówno dzieci, jak i dorosłych zyskała stosowana w wielu krajach od ponad 70 lat Skala Inteligencji Davida Wechslera. Autor przyjął założenie o istnieniu ogólnej zdolności umysłowej, przejawiającej się w rozmaitych czynnościach wymagających myślenia. Inteligencja to, według Wechslera, ogólna zdolność do poprawnego rozumowania, wnioskowania, ale też zdolność skutecznego przystosowania się do zmian zachodzących w środowisku. Inteligencja rozwija się wraz z wiekiem dziecka, a wpływ na jej poziom mają zarówno predyspozycje biologiczne, jak i oddziaływania środowiskowe.
Skala Inteligencji Wechslera jest tak skonstruowana, by stworzyć różnorodne możliwości ujawnienia się inteligencji werbalnej i niewerbalnej. Mierzy więc inteligencję ogólną, ale też rozmaite zdolności i ich konfiguracje.
Wśród nich można wyróżnić dwie główne grupy:
- zdolności słowno-pojęciowe: rozumienie i ekspresję werbalną, tworzenie pojęć wyższego rzędu, rozumowanie przez analogię, myślenie abstrakcyjne na symbolach. Mierzą je zadania polegające m.in. na definiowaniu słów, wyszukiwaniu podobieństw między obiektami, rozwiązywaniu zadań arytmetycznych;
- zdolności rozumowania na materiale wzrokowo-przestrzennym: organizowanie percepcji, zdolność spostrzegania i analizowania form, myślenie przyczynowo-skutkowe. Są one mierzone m.in. poprzez układanie wzorów z klocków czy historyjek obrazkowych.
Ponadto rozmaite konfiguracje poszczególnych zdolności pozwalają na wnioskowanie o inteligencji społecznej czy zdolności uczenia się. Na podstawie wyników uzyskanych w teście można również poznać zasób wiedzy dziecka, sprawność jego pamięci czy koordynacji wzrokowo-ruchowej.
Skala Wechslera dla dzieci obejmuje przedział wiekowy od 6. do 16. roku życia; składa się z 10 podtestów tworzących dwie skale
– werbalną i niewerbalną (po 5 w każdej). Badanie skalą ma charakter indywidualny i trwa zwykle niewiele ponad godzinę. Zadania są ułożone wedle stopnia trudności, a na wszystkich poziomach wiekowych są te same podtesty.
Interpretacja ilorazu inteligencji
W efekcie badania otrzymujemy iloraz inteligencji – liczbową miarę inteligencji. Pojęcie to zostało wprowadzone przez niemieckiego psychologa Williama Sterna w 1912 roku w znaczeniu istotnie odmiennym od używanego współcześnie – i nadal budzi duże zainteresowanie, nie tylko naukowców.
Zgodnie z przyjętym w psychologii założeniem, poziom inteligencji rozkłada się w populacji zgodnie z krzywą rozkładu normalnego, co oznacza, że najwięcej jest osób z inteligencją przeciętną, a najmniej (po około 2 proc.) – wybitnie inteligentnych (o ilorazie wyższym niż 130) i niepełnosprawnych umysłowo (o ilorazie niższym niż 70).
W skali Wechslera można uzyskać iloraz inteligencji od 40 do 160. Interpretacja ilorazu inteligencji zawsze odnosi się do konkretnego testu i do populacji, w której się go stosuje.
Średni iloraz inteligencji wynosi 100, ale wyniki przeciętne zawierają się w przedziale od 85 do 115. Wynik przeciętny uzyskuje około 68 proc. dzieci (i dorosłyc...
Inteligencja to nie wszystko
Popularność testów inteligencji nie maleje. Warto więc poznać nie tylko ich zalety, ale i ograniczenia. Inteligencja jest ważną, ale nie jedyną cechą, od której zależą osiągnięcia ucznia. A test inteligencji jest tylko jedną z metod, które mogą wyjaśnić przyczyny trudności dziecka w nauce.