Już pod koniec XIX wieku niemiecki fizyk i filozof Gustav Theodor Fechner opisał zjawisko większej preferencji w stosunku do obiektów widzianych po raz kolejny niż tych, z którymi stykamy się po raz pierwszy, przypisując jego przyczynę pozytywnym odczuciom wynikającym z rozpoznania. Jednak intensywne badania nad tym zjawiskiem zapoczątkował dopiero w latach 60. dwudziestego wieku amerykański psycholog polskiego pochodzenia Robert Zajonc. Jemu zawdzięczamy także nazwę zjawiska – efekt samej ekspozycji (ang. mere repeated exposure effect) i jego definicję – jako nabywania pozytywnej postawy względem obojętnego obiektu, z którym mamy wielokrotny kontakt. Jak podkreśla Zajonc, efekt samej ekspozycji ma charakter niczym niezapośredniczony, tzn. jedyną przyczyną pozytywnego stosunku do bodźca jest samo uprzednie zetknięcie się z nim. Kontaktowi z tym bodźcem nie muszą zatem towarzyszyć żadne wydarzenia czy obiekty wzbudzające pozytywne reakcje.
Sąsiad da się lubić
W licznych badaniach stwierdzono występowanie efektu samej ekspozycji zarówno w przypadku bodźców wzrokowych, słuchowych, jak i smakowych czy węchowych. Potwierdzono jego obecność w stosunku do nonsensownych słów i sylab, wyrazów mających znaczenie (w tym imion), obrazów, wzorów, ideogramów i wieloboków, a także dla zdjęć oraz przedmiotów. Efekt samej ekspozycji dotyczy także ludzi. W jednym z badań okazało się, że studenci bardziej przychylnie oceniali osobę, która często bywała na tych samych wykładach co oni, chociaż nie nawiązywała z nimi bezpośredniego kontaktu. Prezentowali też pozytywniejsze postawy wobec osób zamieszkujących sąsiednie pokoje w akademiku. Jeśli jednak osoby, z którymi często się spotykamy budzą w nas od początku negatywne uczucia, to powtórne kontakty nasilą awersję.
Jak dowodzą wyniki moich badań, jeśli kontakt z żywym cz...
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
