Mniej boją się ludzie krzywdzić kogoś, kto budzi miłość, niż tego, który budzi strach. Albowiem miłość jest trzymana węzłem zobowiązań, który ludzie, ponieważ są nikczemni, zrywają, skoro tylko nadarzy się sposobność osobistej korzyści, natomiast strach jest oparty na obawie kary; ten więc nie zawiedzie nigdy” – pisał ponad czterysta lat temu Niccolo Machiavelli w swoim ponadczasowym dziele Książę. Renesansowy myśliciel radził w nim, jak zdobyć i utrzymać władzę, wyjaśniał, jakie cechy temu sprzyjają. Pisał na przykład, że książę powinien być najokrutniejszym lwem i najchytrzejszym lisem, potrafiącym wykorzystać wszelkie środki, które mogą go zaprowadzić do celu. Skuteczny władca potrafi również odpowiednio kształtować swój wizerunek, być łaskawym lub okrutnym, zależnie od okoliczności. Moralność władcy nie ma większego znaczenia, istotna jest natomiast jego efektywność w sterowaniu poddanymi.
Cel ponad wszystko
POLECAMY
Przemyślenia Machiavellego stały się inspiracją między innymi dla amerykańskich naukowców Richarda Christiego i Florence Geis, którzy w 1970 roku wprowadzili do psychologii pojęcie osobowość makiaweliczna. Richard Christie, opisując osobowość makiaweliczną, wymienił jej trzy zasadnicze składowe: cyniczny pogląd na naturę ludzką, manipulowanie innymi ludźmi dla osiągania własnych celów i pragmatyczny stosunek do norm moralnych. Według psychologa makiaweliści postrzegają innych ludzi jako z natury złych, chciwych, leniwych, słabych i niegodnych zaufania, ale z drugiej strony także jako zagrażających i sprytnych.
Mając taki pogląd na naturę ludzką, w swoich zachowaniach kierują się motywacją egocentryczną – skupiają się na własnych celach, korzyściach i potrzebach, pomijają potrzeby drugiego człowieka. W dążeniu do celu używają wszelkich możliwych sposobów, włącznie z manipulacją i odrzuceniem norm moralnych. Nie angażują się emocjonalnie w relacje z innymi ludźmi, traktują ich przedmiotowo, chcą kontrolować sytuację, są odporni na wpływy i pozbawieni empatii. Co ciekawe, znają i rozumieją normy moralne, nawet mogą się z nimi zgadzać, a mimo to bez zbędnych skrupułów używają kłamstwa, oszustwa, manipulacji czy zdrady. Wybór takich zachowań zależy jednak od chłodnej kalkulacji kosztów i zysków w konkretnej sytuacji.
Jakie cele są ważne dla makiawelistów? Okazuje się, że im większe nasilenie cech makiawelicznych, tym większe znaczenie ma sukces finansowy, a coraz mniejsze – posiadanie przyjaciół i rodziny, uczestniczenie we wspóln...
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
